Πίνακας συμμετοχής

Οι Weissenborn κιθάρες είναι ένα είδος ακουστικής κιθάρας σχεδιασμένο καθαρά και μόνο για lap steel παίξιμο, παίξιμο δηλαδή με slide σε ανοιχτό κούρδισμα και με την κιθάρα ξαπλωμένη στα πόδια του παίκτη. Παίρνουν το όνομα τους από τον Hermann Weissenborn, ο οποίος πρωτοκατασκεύασε όργανα στο ιδιαίτερο αυτό στυλ την δεκαετία του ’20 στο Los Angeles. Weissenborn Style 4 (1925) Τα ‘20s ήταν μια δεκαετία κατά την οποία η Αμερική περνούσε έναν έρωτα με την κουλτούρα και τη μουσική της Χαβάης. Οι ήχοι της Χαβανέζικης μουσικής ήταν παντού και στοιχεία της είχαν αρχίσει να αφομοιώνονται σε πολλά άλλα είδη της εποχής. Ένα από τα κύρια χαρακτηριστικά της Χαβανέζικης μουσικής (πέραν από το γνωστό ukulele, που ήταν επίσης στα ντουζένια του τότε) είναι το slack key steel guitar παίξιμο – η ιδέα δηλαδή του να παίζεις μια κιθάρα σε ανοιχτό κούρδισμα, με το όργανο ξαπλωμένο στα πόδια και με κάποιου είδους slide στο αριστερό χέρι. Σε πλήρη αντίθεση δηλαδή με τον ορθόδοξο, «Ισπανικό» τρόπο παιξίματός και πολύ πρίν η φιλοσοφία αυτή γίνει μέρος της blues και άλλων ειδών. Joseph Kekuku, o κατά κοινή ομολογία εφευρέτης του steel guitar κάπου στα τέλη των 1890s Η δημοφιλία αυτού του είδους παιξίματός, τόσο στο πλαίσιο της χαβανέζικης μουσικής καθαυτής αλλά και ως μπόλιασμα σε πολλά είδη δημοφιλούς μουσικής της εποχής (που θα κατέληγε να καθιερώνει τα bottle neck στα blues, το pedal steel στην country και το Dobro στην bluegrass), οδηγεί στη δημιουργία κιθαρών καθαρά σχεδιασμένων γύρω από τις ανάγκες του είδους. Υπόψιν ότι βρισκόμαστε και σε μια περίοδο γενικής εξερεύνησης γύρω από την κιθάρα και τον τρόπο κατασκευής της. Η steel string, flat-top ακουστική κιθάρα (και η archtop) βρίσκονται ακόμα σε νηπιακό στάδιο, ενώ τώρα κάνουν και την εμφάνιση τους νέοι τύποι όπως οι resonator της National και της Dobro. Σύντομα θα ακολουθούσε και η «ηλεκτροποίηση» της κιθάρας, με τα ηλεκτρικά lap steel στην «πρώτη γραμμή» της επανάστασης αυτής. Πολλές εταιρείες λοιπόν, όπως η Gibson, η Martin και η National κυκλοφορούν “Hawaiian” βερσιόν των κιθαρών τους, συχνά με βαρύτερο bracing, πλατύ string spacing και τετράγωνα παχιά μανίκια χωρίς τάστα. Παντελώς ακατάλληλα για συμβατικό παίξιμο αλλά ιδιαίτερα βολικά (και οικονομικά) για το Hawaiian style. Μέσα στον χαμό αυτό κυκλοφορούν και οι Weissenborn. O Hermann Weissenborn ξεκίνησε να φτιάχνει αυτές τις εξαιρετικά ιδιοσυγκτρατικές κιθάρες στο εργαστήριο του στο Los Angeles στις αρχές της δεκαετίας του ’20, εμπνευσμένος εν μέρει από κατασκευαστικές λεπτομέρειες των Knutsen harp guitars των αρχών του 1900. Τα όργανα του κυκλοφορήσαν υπό διάφορα labels με κυριότερα το δικό του (Weissenborn) και το Kona Hawaiian Guitar. Υπήρχαν 4 μοντέλα, τα οποία πρακτικά διέφεραν μόνο στο επίπεδο του διάκοσμου. Φωτογραφία – πρόμο του Herman Weissenborn εν είδει label στο εσωτερικό μιας 1925 Style 4 To βασικό τους χαρακτηριστικό ήταν το μανίκι, ή μάλλον η έλλειψη μανικιού, τουλάχιστον ως χωριστό κομμάτι της κιθάρας. Σε αντίθεση με τα square necks των Dobro, National etc (ή μάλλον σε αντίθεση με το μανίκι πρακτικά κάθε άλλης κιθάρας), το square neck των Weissenborn συνήθως δεν είναι ξεχωριστό, διακριτό κομμάτι της κιθάρας. Αντιθέτως αποτελεί συνέχεια του σώματος, το οποίο ανεβαίνει μέχρι και το nut της κιθάρα - το «μανίκι» είναι δηλαδή κούφιο. Mόνο το headstock αποτελεί χωριστό κομμάτι και «τερματίζει» το σώμα μετά το nut. Παρενθετικά, και ας με βοηθήσει κάποιος μουσικολόγος εδώ, αυτό νομίζω θα τις κατέτασσε κατά το Hornbostel-Sachs σε παντελώς διαφορετική κατηγορία από οποιαδήποτε άλλη κιθάρα, τελείως εκτός της οικογένειας του λαούτου (321), και αντιθέτως στην οικογένεια των zithers (31) παρέα με το πιάνο! Σε κάθε περίπτωση, αυτή η ιδιόμορφη κατασκευή εν τέλει δημιουργεί ένα όργανο που πάρα το σχετικά μικρό του μέγεθος έχει αφύσικα μεγάλο ηχείο και μπορεί να δώσει έναν τρομερά ζωντανό, resonant ήχο με εντυπωσιακά μεγάλο sustain και πλούσια overtones. Μια Weissenborn Style 4 του 1923 με το χαρακτηριστικό hollow square neck και rope binding Ας σημειωθεί εδώ ότι ο Weissenborn έφτιαξε και μερικά όργανα με ένα υβριδικό, ημί-solid round μανίκι. Το σώμα ήταν ίδιο με τις square-neck και εκτεινόταν μέχρι το 7ο τάστο (αντί μέχρι το nut) οπού και εκεί ξεκινούσε ένα κοντό, μασίφ, «τυπικό» round μανίκι το οποίο έφερε τάστα, με το σκεπτικό ότι μια αλλαγή nut & saddle θα επέτρεπε τρόπον τινά «ισπανικό» παίξιμο (κανένας και ποτέ δεν παίζει να το έκανε αυτό). Αυτά τα half-way όργανα κυκλοφορήσαν κυρίως υπό το Kona label (μπορείτε να δείτε μια σε παρακάτω βίντεο) και έχουν πρακτικά εξαφανιστεί – το όνομα Weissenborn πλέον είναι συνώνυμο με τις square, hollow neck κιθάρες και σε αυτό το hollow neck στυλ είναι πρακτικά όλα τα μοντέρνας παραγωγής όργανα. Τυπικά τo σώμα έχει ένα χαρακτηριστικό hourglass shape, αν και ενίοτε βλέπεις teardrop Weissenborns καθώς και μερικά άλλα κουφά σχήματα από ανταγωνιστές της εποχής. Οι original Weissenborn ήταν κατά κανόνα φτιαγμένες εξολοκλήρου (εννοώντας καπάκι, πλάτη και πλαϊνά) από koa, ξύλο ενδημικό στην Χαβάη με πανέμορφα νερά και «συμπεριφορά» κάπου αναμεσά σε mahogany και rosewood (αν μου επιτρέπεται ο μπακαλισμός). Πλέον βέβαια βλέπουμε και all-mahogany όργανα, καθώς και τους πιο τυπικούς συνδυασμούς spruce top + mahogany/rosewood/maple πλάτη και πλαϊνά. Πολύ χαρακτηριστικό είναι επίσης και το “rope” binding που φέραν οι ακριβότερες Weissenborn (Styles 3 & 4), φτιαγμένο από εναλλασσόμενα κομματάκια maple/rosewood (ολίγον παλούκι στην κατασκευή I’m told). O αγαπημένος Ted Woodford επισκευάζει εδώ μια Style 1 Weissenborn, εξηγώντας την ιστορία και την φιλοσοφία τους ενώ μας δίνει ένα σπάνιο inside look (κυριολεκτικά) Tonk Bros κατάλογος του 1930 που δείχνει τα 4 μοντέλα της Weissenborn O ήχος των Weissenborn είναι μεν κοντά στον ήχο της ακουστικής κιθάρας που γνωρίζουμε όλοι, άλλα με κάποια ιδιαίτερα χαρακτηριστικά. Είναι ένας πολύ βαθύς και resonant ήχος, με πλούσια, shimmering overtones και έντονο sustain, χωρίς να έχει τον υπερβολικά κομπρεσσαρισμένο χαρακτήρα μιας resonator. Αυτό τις έκανε αρκετά πετυχημένες, αν και δεν κατάφεραν ουδέποτε να καθιερωθούν καθολικά στο χώρο του slide guitar μιας και ο ανταγωνισμός ήταν φρενήρης. O ήχος και η ένταση τους δεν τις διαφοροποιούσε αρκετά δραματικά από τις διάφορες ευρέως διαδεδομένες square neck Martin και Gibson ώστε να τις παρατήσουν όλοι για χάρη τους. Οι resonator της National και της Dobro γρηγορά κέρδισαν κόσμο με τον τρομερά πιο δυνατό (και διαφορετικό) ήχο τους. Και με το που φτάνουμε στα ‘40s ο ηλεκτρικός ήχος των lap/pedal steels βάζει ένα τέλος στην ευρύτερη δημοφιλία του ακουστικού lap steel στη μοντέρνα μουσική της εποχής, με το ενδιαφέρον για την original Χαβανέζικη μουσική πλέον να αρχίζει να ξεθυμαίνει. Tour μερικών vintage Weissenborn-style οργάνων και μία σύγκριση με τις National resonator που τις φάγανε νύχτα. Thomas Oliver - 'The Moment' (on a Tony Francis Style 3) Οι Weissenborn λοιπόν, αν και παίξανε σημαντικό ρολό στην εξελικτική ιστορία της κιθάρας και του slide playing, ήταν την δεκαετία του ’50 ξεκάθαρα καθοδόν για το χρονοντούλαπο, μην έχοντας βρει πχ. το niche που είχαν βρει οι resonators στα blues. Κάνεις δεν πάει χαμένος όμως και τσούπ, μαζί με ό,τι άλλο ξεσκονίστηκε στα πλαίσια του folk revival των ‘60ς επιστρέψανε δειλά και οι Weissenborn ως ο εναπομείναν αυθεντικός εκφραστής του non-resonator acoustic lap steel ήχου - σε αντίθεση με τις square neck «τυπικές» ακουστικές της Martin και της Gibson, που παρέμειναν εξαφανισμένες. Ο John Fahey στο υπόγειο του σπιτιού του το ’81 παίζοντας slide blues σε μια Kona. Μια πληθώρα μουσικών, από τον Dave Lindley και τον αγαπημένο μου John Fahey μέχρι τον Ben Harper, τον John Butler και τον David Gilmour χρησιμοποίησαν τις Weissenborn με τον ιδιαίτερο ήχο τους σε διάφορα μουσικά πλαίσια. Στο American Primitive Guitar που τόσο με ενδιαφέρει, πέραν του προπάτορα Fahey σημαντική δουλειά στην Weissenborn μας έχει αφήσει και ο Jack Rose, με το παρακάτω κομμάτι να αποτελεί σεμινάριο για τις εκφραστικές δυνατότητες του οργάνου. Jack Rose – Now that I’m a man full grown II, ηχογραφημένο με μια 1997 Pete Howlett. John Butler Trio - Treat Yo Mama Oι Weissenborn ως brand έπαυσαν να υπάρχουν εδώ και πάρα πολλές δεκαετίες, με την εταιρεία να κλείνει σύντομα μετά τον θάνατο του Hermann το 1937, και το όνομα πλέον χρησιμοποιείται για οποιαδήποτε κιθάρα αυτού του τύπου, ασχέτως κατασκευαστή. Υπήρξαν λίγες εταιρείες που αντέγραψαν την φιλοσοφία του Weissenborn την δεκαετία του ’20, όπως οι Hilo της Oscar Schmidt. Μοντέρνας παραγωγής Weissenborns at a budget θα βρείτε από ένα μικρό αριθμό far-eastern κατασκευαστών folk οργάνων όπως Ashbury και Gold Tone, ενώ χειροποίητα όργανα φτιάχνουν πολλοί luthiers εντός και εκτός Αμερικής, όπως ο Tony Francis, o Richard Wilson, o Bill Asher και ο Pete Howlett που ανέφερα παραπάνω. Συντόμως σε άλλο thread θα σας πω και για τη δική μου Weissenborn (τύπου) κιθάρα που απέκτησα πρόσφατα, με φωτο και clips. Όχι πως έχω ιδιαίτερη ιδέα του τι κάνω προς το παρών αλλά λέμε τώρα… Style 1 & Style 4 Weissenborn, 1930. fin.

Ημ/νία: 21:35 - 08/04/10 Εισαγωγή: Τί είναι τελικά ο Μαγνήτης; Ένας πλήρης οδηγός για κάθε είδος μαγνήτη κιθάρας και μπάσσου. Η όλη ιδέα του να γράψω ένα άρθρο που αφορά τους μαγνήτες, είναι για να κατανοήσουν όλοι, νέοι και παλιοί, όχι για το τί ήχο έχει εκείνος ο Seymour Duncan ή ο τάδε DiMarzio, αλλά για έχουν μία εικόνα του πως διαμορφώνεται ο ήχος του οργάνου τους, μέσα απ’αυτό το μικρό κουτάκι με τις εξοχές που ονομάζεται μαγνήτης. Μαγνήτες Ηλεκτρική Κιθάρας Και Μπάσσου Η αρχή λειτουργίας ενός μαγνήτη είναι η μετατροπή των μηχανικών δονήσεων απ’τις χορδές, σε ηλεκτρικό σήμα το οποίο ενισχύεται έπειτα απο ένα ενισχυτή. Ένας μαγνήτης κιθάρας ή μπάσσου κλπ, αποτελείται από έναν μαγνήτη (όπως ένα AlNiCo ΙΙ, AlNiCo V, Ceramic κλπ), που τυλίγεται σε πηνίο, με μερικές χιλιάδες στροφές, από ένα λεπτό σμαλτωμένο καλώδιο χαλκού (οι τύποι καλωδίου και οι διατομές αυτών συμβάλλουν επίσης στο ηχητικό αποτέλεσμα και έχει να κάνει με τα υλικά που χρησημοποιεί η κάθε εταιρία). Ένας μαγνήτης τοποθετείται στο σώμα του οργάνου σε διαφορετικές θέσεις (Γέφυρα- Bridge, Μέση-Middle, Μπράτσο-Neck). Η δόνηση των χορδών διαμορφώνει τη μαγνητική ροή (flux) που μέσα απ’το πηνίο προκαλεί ένα εναλλασσόμενο ρεύμα. Η τάση εξόδου των μαγνητών ποικίλλει από περίπου 100mV μέχρι και πάνω απο 1V για μερικούς μαγνήτες υψηλής εξόδου (High Output ή Hot Pickups), οι οποίοι επιτυγχάνουν αυτό με τη χρήση πολύ ισχυρών μαγνητών, δημιουργώντας κατά συνέπεια περισσότερη ροή και με αυτόν τον τρόπο περισσότερη έξοδο. Αυτό μπορεί να είναι πρόβλημα μερικές φορές στον τελικό ήχο, επειδή το τράβηγμα των μαγνητών στις χορδές μπορεί να προκαλέσει προβλήματα με την ρύθμιση του οργάνου (intonation) καθώς επίσης και να “μπουκώσει” τον ήχο ή και να μειώσει το κράτημα (sustain). Επίσης μεγάλης εξόδου μαγνήτες παράγονται με το να έχουν περισσότερες στροφές του καλωδίου για να αυξήσουν την τάση που παράγεται από τις χορδές. Εντούτοις, αυτό αυξάνει την σύνθετη αντίσταση εξόδου των μαγνητών, με αποτέλεσμα να έχουν επιπτώσεις στις υψηλές συχνότητες, εάν δεν συνδεθεί σε κατάληλο για τον κάθε μαγνήτη (κιθάρας, μπάσσου κλπ) ενισχυτή, προενισχυτή DI κλπ (εξού και η ύπαρξη διαφορετικών ενισχυτών-προενισχυτών για κάθε όργανο). Οι μαγνήτες μεταξύ άλλων αποτελούνται και απο τους πόλους (polepieces) ή ράγες (rails βλ, hot rails κλπ) ή διπλούς πόλους (double/dual polepieces). Τα polepiece πρέπει να είναι ευθηγραμμισμένα τέλεια με τις χορδές, αλλιώς ο ήχος θα είναι ασθενές δεδομένου ότι ο μαγνήτης θα έπαιρνε μόνο ένα μέρος της παλμικής ενέργειας της χορδής. Εξαίρεση στο παραπάνω αποτελούν οι μαγνήτες διπλών πόλων (polepieces), που βρίσκουμε σε μαγνήτες μπάσσου(Jazz Bass, P-Bass μαγνήτες) κυρίως, αλλά και σε μερικούς κιθάρας (βλ, carvin πχ). Στην περίπτωση μαγνητών με ράγες (rails) αρκεί οι ράγες να καλύπτουν όλες τις χορδές με ίσες αποστάσεις στην πρώτη και τελευταία χορδή. Επίσης υπάρχουν και μαγνήτες με ρυθμιζόμενα polepieces, όπου εκεί μπορούμε να ρυθμίσουμε την ένταση εξόδου της κάθε χορδής ξεχωριστά (ανεβάζοντας ή κατεβάζοντας), ώστε να επιτύχουμε μία τέλεια ισσοροποία ανάμεσα σε όλες τις χορδές. Ο ήχος του μαγνήτης καθορίζεται απο τους εξής παράγοντες: Α. Το είδος του καλωδίου (περιεκτικότητα σε οξυγόνο στο κράμα του χαλκού και διατομή (ειδική αντίσταση) του καλωδίου) Β. Το είδος του μαγνήτη (Alnico I, Alnico II, Alnico V, Ceramic, Samarium Cobalt κλπ) Γ. Τον αριθμό περιελίξεων του πηνίου Δ. Η συσκευασία του μαγνήτη (πλαστικό, επιχρωμιομένος ή επιχρυσομένος χαλκός, αλουμίνιο, ξύλο κλπ) Ε.Το υλικό και το πάχος των Polepieces. Υλικά Μαγνητών Και Ιδιότητες Alnico IΙ = Σε σχέση με SCN και Alnico I (θα δούμε παρακάτω) τραβάει λιγότερο τις χορδές, αλλά έχει γρήγορη ροή, γλυκό ήχο και αρκετό sustain. Alnico V = Τους προτείδαμε στους πρώτους P-90, D’Armond και Gretsch. Χαρακτηριστικό τους η μέτρια ροή και ο στρογγυλός ήχος. Ceramic = Υψηλότερη ροή απ’τους Alnico V, χαμηλότερη όμως απο Alnico I και SCN, πιο σκληρός ήχος απο τους προηγούμενους με αρκετό attack. SCN Samarium Cobalt = Υψηλής ροής και σχεδόν διπλάσιου πεδίου σε σχέση με το μέγεθος του, μαγνήτης που μπορεί κάνει έναν μονό μαγνήτη να ακούγεται σαν διπλός, έχει vintage χαρακτήρα στον ήχο του και καλό sustain. O Alnico I είναι πολύ κοντά στον SCN (ηχητικά), αλλά ο SCN είναι πιο δύσκολος (και επικίνδυνος) στην κατασκευή του και πιο ευαίθητος, καθός είναι επιρεπής στα χτυπήματα. Το ταίριασμα των μαγνητών με τα ξύλα έχει να κάνει με τα γούστα του καθενός, αν και προσωπικά δεν θα επέλεγα ένα πρίμο μαγνήτη για μία κιθάρα με Ash, εκτός και αν ήμουν ο Jeff Beck . Οι περιελίξεις έχουν να κάνουν με τη συνολική αντίσταση και κατ’επέκταση με την ένταση του μαγνήτη, σε αυτό συμβάλει και η διατομή (βλ. Ειδική αντίσταση) του καλωδίου. Η περιεκτικότητα οξυγόνου στο κράμα του καλωδίου χαλκού είναι κατ’εμέ αμελητέα (λιγότερο απο 4%), αλλά οι εταιρίες κρίνουν σημαντικό να το αναφέρουν, έτσι το ανέφερα και εγώ. Η συσκευασία ή καπάκι ή βάση του μαγνήτη διαμορφώνει τον ήχο ως εξής: Πιο σκληρά μέταλλα δίνουν πιο πρίμο ήχο και διευρήνουν το πεδίο του μαγνήτη, πιο μαλακά μέταλλα, δίνουν πιο μπάσσο και γλυκό ήχο. Πάντως οι επιλογές είναι πολλές (μαγνήτες-καπάκια, μαγνήτες-ξύλα κλπ), αλλά η απόφαση για τον ήχο είναι κάτι πολύ προσωπικό. Επίσης ο τελικός ήχος απο ένα μαγνήτη καθορίζεται και απο τα υπόλοιπα μέρη του κυκλώματος, όπως ποτενσιόμετρα, πυκνωτές, αντιστάσεις κλπ. Τα είδη των μαγνητών: Α. Μονός μαγνήτης (Single Coil). Αποτελείτε απο ένα πηνίο και έχει ως χαρακτηριστικά τον καθαρό ήχο μέτριας εξόδου, αλλά με θόρυβο που προκαλείτε συνήθος απο την χαμηλή συνολική του αντίσταση σε συνδιασμό με εξωτερικούς παράγοντες όπως, ραδιοσήματα, θερμικές λάμπες και φθορισμού, οθόνες-τηλεοράσεις καθοδικού σωλήνα (CRT), ύπαρξη συνδεδεμένων συσκευών στην ίδια γραμμή παροχής του ενισχυτή όπως ψυγεία, μετασχηματιστές υψηλής τάσης, φωτιστικά κλπ. Β.Διπλοί μαγνήτες (Humbuckers). Μαγνήτες που αποτελούνται απο δύο πηνία και ξεκίνησαν να φτιάχνονται στα μέσα της δεκαετίας του 50’ απο τον Seth Lover για την Gibson. Το σκεπτικό ήταν αρχικά η εξάλιψη του θορύβου που υπήρχε μέχρι τότε απ’τους μονούς, αλλά αυτό τους οδήγησε στην κατασκευή μαγνητών μεγαλύτερης εξόδου, αφού τα δύο πηνία ήταν συνδεδεμένα σε σειρά, άρα είχαν και μεγαλύτερη συνολική αντίσταση. Επίσης λόγο μεγέθους το μαγνητικό πεδίο ήταν διπλάσιο των μονών. Χαρακτηριστικό στον ήχο τους είναι ο πιο παχύς ήχος, η μεγάλη έξοδος, η ελλειψη θορύβων και η μεγαλύτερη (σε σχέση με τους μονούς) ευαισθησία τους (sensitivity). Γ. Διπλοί Σε Μέγεθος Μονών (Stack Humbuckers). Αυτοί οι μαγνήτες φτιάχτηκαν στα μέσα της δεκαετίας του 70’, για να δώσουν λύση στις κιθάρες με μονούς μαγνήτες που είχαν θορύβους. Το αποτέλεσμα ήταν-είναι ένας αθόρυβος μαγνήτης με ήχο πολύ κοντά στους μονούς αλλά με την ησυχία του διπλού. Αρχικά οι πρώτοι stacked humbuckers είχαν πρόβλημα στο σήμα εξόδου, κάτι που όμως δεν υπάρχει σήμερα, μιας και οι τεχινκές και τα υλικά κατασκευής έχουν εξελιχθεί κατά πολύ απο τότε. Σ.Σ: Λόγο της διπλής καλωδίωσης των Διπλών (Humbucker) και των Διπλών σε μέγεθος μονού (Stack Humbucker), υπάρχουν επιπλέων συνδιασμοί συνδεσης, όπως σε σειρά, παράληλα, διχωρισμός πηνίων (coil split) κλπ. Δ. Ενεργοί Μαγνήτες (Active Pickups). Αρχικά ήρθαν και αυτοί ως εναλλακτική λύση των stacked humbuckers και του προβλήματος εξόδου που είχαν, στην δεκαετία του 70’. Η ιδέα ήταν παρόμοια, αλλά με την ενσωμάτωση ένος προενισχυτή μέσα στον μαγνήτη και η απαραίτητη χρήση μπαταρίας για την τροφοδωσία έθεσαν νέα στάνταρ στην αγορά των μαγνητών. Χαρακτηριστικό στον ήχο τους είναι ο σχεδόν μηδενικός θόρυβος, η πολύ μεγάλη έξοδος και ευαισθησία τους. Ε.Lipstick (κραγιόν). Εμφανίστηκαν κάπου στα μέσα των 50’s απ’την Danelectro. Η ονομασία τους έχει βάση, καθός όντως συσκευάζονταν μέσα σε άδια σωληνάρια απο κραγιόν. Κατασκευαστηκά διαφέρουν στο οτι το πηνίο είναι τυλιγμένο απευθείας πάνω στον μαγνήτη χωρίς μπομπίνα για το πηνίο και έπειτα το τύλιγαν με μία πλαστική ταινία πριν τον κλείσουν στο...κραγιόν. Ο ήχος τους είναι συνδεδεμένος με το Rockabilly και Surf εκείνης της εποχής, στακάτος, με έμφαση στα μεσσαία και πρίμα, αλλά και με θόρυβο καθώς ήταν άλλη μία υπλοποίηση μονού. ΣΤ. Soapbar. Στην ουσία, οι πρώτοι μονοί μαγνήτες που έχουν κατασκευαστεί μαζικά (βλ. Charlie Christian), κάπου στα μέσα με τέλη της δεκαετίας του ’40 απο την Vox και την Gibson. Κατασκευαστικά, το πηνιό είναι τυλιγμένο σε πιο ευρία διάταξη (wide) για να καλύπτει μεγαλύτερη επιφάνεια το μαγνητικό πεδίο με τα κλασσικά polepieces να φαίνονται στην επιφάνεια του. Ηχητικά ένας ήχος πιο παχύς απο ένα μονό, αλλά με το attack και...το θόρυβο του μονού. Αργότερα εμφανίστηκαν και υλοποιήσεις διπλών soapbar που εξάλειψαν το πρόβλημα των θορύβων, αλλά δίνοντας και ένα άλλο, πιο παχύ χαρακτήρα στον ήχο τους. Ζ. Z-Coil Pickups. Ήταν εφεύρεση του Leo Fender και του George Fullerton, που χρησημοποίησηαν για τις κιθάρες τους (G&L Guitars), η ιδέα ήταν ένα μεγάλο πηνίο (σχεδόν διπλού) με τα polepieces να είναι χωρισμένα σε 2 μέρη ανα τρείς χορδές. Αργότερα προστέθηκαν ρυμθιζόμενα polepiece και ονομάστηκαν MFD Z-Coil Pickups. Ήχος με αρκετές ιδιαιτερότητες είδικά στα μπάσσα και με πιο μαλακά μεσσαία και πρίμα. Λόγο σχήματος (Ζ) και των ρυθμιζόμενων polepieces, χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή στη ρύθμιση για ένα σωστό ηχητικό αποτέλεσμα. Να σημειώσω για όλα τα παραπάνω είδη μαγνητών, οτι σήμερα είναι δυνατόν να βρούμε και σε συνδιασμούς των βασικών ειδών σε ένα, όπως για παράδειγμα ένας Hot-Rails + Soapbar = P-Rails (Seymour Duncan) κ.α. Πιεζοκρύσταλλοι (Piezo Crystal) ή Πιεζοηλεκτρικοί Μετατροπείς (Piezo-electric Transducer) Ήρθε η σειρά των Πιεζοκρύσταλλων. Προσπάθησα να τα γράψω όσο πιο αναλυτικά μπορώ για να καλύψω κάθε απορία. Αν έχω παραλείψει κάτι, παρακαλώ να μου το πείτε. (αν έφυγε και κανένα ορθογραφικό, mods ορμάτε γιατί δεν έχω Ελληνικό ορθογράφο στα Office, είναι δώρο απο εξωτερικό) Αυτοί οι μετατροπείς ονομάστηκαν έτσι (piezo απ'το Ελληνικό Πίεση, πιέζω) λόγο τις ιδιότητας να μετατρέπουν τον συνδιασμό μηχανικής κίνησης και άσκηση πίεσης σε ήχο. Ανάλογα με την πίεση που ασκείτε, παράγεται και ανάλογη τάση. Ο συχνοτικός συντονισμός σε συνδιασμό με την τάση είναι αυτό που κάνει τις νότες να ξεχωρίζουν, αλλά και να αυξομειώνουν την ένταση, ανάλογα με τον τρόπο που παίζουμε (δάχτυλα, δυνατά με πένα, χαλαρά με πένα κλπ) Αν και τα πρώτα δείγματα πιεζοηλεκτρικού μετατροπέα, μας πάνε πίσω στον Graham Bell και μετά στον Πρώτο παγκόσμιο πόλεμο, εν τούτοις η χρήση τους στη μουσική ήρθε περίπου στα μέσα της δεκατίας του ’50. Οι πρώτες μορφές πιεζοκρύσταλλου για όργανα ήταν κατασκευασμένοι απ’τον πολύ διαδεδομένο χαλαζία (που μέχρι τότε χρησιμοποιούσαν στην ωρολογοποιία, για να δίνει ρεύμα-κίνηση στα ρολόγια). Η χρήση προενισχυτού για την ενίσχυση του σήματος κρίνεται απαραίτητη, αφου η μικρή τάση εξόδου δεν είναι αρκετή ώστε να οδηγήσει ένα ολοκληρωμένο ή τελικού σταδίου ενισχυτή. Σήμερα στην αγορά θα βρούμε πιεζοκρύσταλλους απο διάφορα υλικά, οπως: Quartz=Είναι ο Χαλαζίας και ανήκει στους κεραμεικούς πιεζοκρύσταλλους. (η shadow κάνει εκτενή χρήση) Gallium Orthophosphate (GaPO4)= Ορθοφωσφορικό Άλας Γαλλίου (αν κάνω λάθος, διορθώστε με παρακαλώ) επίσης κεραμεικός πιεζοκρύσταλλος. Οι κεραμικοί μετατροπείς (transducers), χαρακτηρίζονται απ’τις πολύ υψηλές εντάσεις (πολλές φορές, σε σημείο παραμόρφωσης, αν η ένταση του προενισχυτή είναι στο 10!), αλλά και τα πεντακάθαρα “κρυστάλλινα” πρίμα΄. Berlinite (AIPO4)= Δεν ξέρω πως ακριβώς μεταφράζεται, αλλά είναι μετάλλευμα Αλουμινίου φωσφορικού άλατος (ή κάτι τέτοιο). Lead Zirconate Titanate (Pb Zr0.48 Ti0.52 O3)=Γνωστό και ως Κεραμικό PZT, συνήθος το βρίσκουμε σε κάψες (αλλά και σε under saddle pickups), όπου το ΡΖΤ είναι κλεισμένο ανάμεσα σε δύο πλάκες χαλκού. Είναι απο τα πιο γνωστά υλικά κατασκευής πιεζοκρυστάλλων και βρίσκεται σχεδόν σε όλες τις εταιρίες. Μέτρια ένταση με πολύ ισσοροπημένο ήχο. Polyvinylidene Fluoride Πλαστικά= Γνωστό και ως Plastic PVDF, έχει μαλακό ήχο, μέτριας έντασης, με έμφαση στα μπάσσα. Polyvinylidene Fluoride Ομοαξονικά Καλώδια = Γνωστό ώς Coaxial PVDF (κάτι σαν τους αισθητήρες που χρησημοποιούν κάτω απ’την άσφαλτο στην F1 για την καταγρφή ταχύτητας κλπ). Θα το βρούμε περισσότερο σε μαγνήτες ηλεκτρο-κλασσικής κιθάρας, λόγο της υψηλής ευαισθησίας του. Σε ακουστικές κιθάρες προσφέρει υψηλές εντάσεις και πεντακάθαρα μεσσαία που δεν παραμορφώνουν. Οι δύο τύποι PVDF είναι οι πιο διαδεδομένοι για τοποθέτηση κάτω απ’τη γέφυρα (undersaddle pickups) με το Coaxial να υπερέχει, λόγο απλότητας στην κατασκευή, ενώ το Plastic PVDF να είναι πιο εύκολο στην τοποθέτηση, αφού είναι τόσο λεπτό (βλ. Fishman Nanoflex πχ), που το κοκαλάκι στη γέφυρα δεν χρειάζεται τίποτε άλλα παρά ένα μικρό τρίψιμο σε γυαλόχαρτο (1/2 χιλ περίπου ή και λιγότερο). Τοποθέτηση Πιεζοκρύσταλλου. Σε περίπτωση που χρειαστεί να τοποθετήσουμε μόνοι μας ένα πιεζοκρύσταλλο, θα πρέπει να προσέξουμε και να κάνουμε τα εξής: 1, Ο πιεζοκρύσταλλος θα πρέπει να έχει τέλεια εφαρμογή με τη γέφυρα, ώστε να ασκείτε πίεση ομοιόμορφα σε όλο τον κρύσταλλο, αλλιώς θα έχουμε διαφορές στις εντάσεις μεταξύ των χορδών. 2, Επειδή ενδέχεται να αλλάξει το ύψος της γέφυρας λόγο του πιεζοκρύσταλλου τρίβουμε το κοκαλάκι (όσο χρειαστεί ή θέλουμε) με γυαλόχαρτο 220-260 grid τοποθετημένο σε απόλυτα επίπεδη επιφάνεια, έπειτα τρίβουμε σε 400άρι για να λειάνουμε τη βάση. 3, Προσέχουμε την τρύπα που θα περνάει το καλώδιο κάτω απ’τη γέφυρα, να είναι σε σωστό σημείο ώστε να μήν σπρώχνει τον πιεζοκρύσταλλο προς τα πάνω, αλλά και να μην κάνει λακούβα σε εκείνο το σημείο. 4, Εάν λόγο λεπτότητας, ο πιεζοκρύσταλλος έχει περιθώριο στα πλαινά σφηνώνουμε με φλούδα ξύλου (χωρίς κόλλα), μπρος και πίσω με ίσα μέρη και πιο χαμηλά απ’το σημείο επαφής με τον πιεζοκρύσταλλο, ώστε να τον έχουμε στο κέντρο. 5, Αποφεύγουμε να χρησιμοποιούμε μεταλλικά εργαλία πάνω στον πιεζοκρύσταλλο ειδικά αν είναι πλαστικό PVDF (ταινία) ή ομοαξονικά PVDF (coaxial). 6, Σε περίπτωση που θέλουμε να κολλήσουμε τον πιεζοκρύσταλλο απευθείας στο βύσμα εξόδου, το μπλεντάζ (πολύκλωνο εξωτερικό) είναι στη γείωση ενώ το tip (κέντρο) πάει στον πόλο. Σε άλλες περιπτώσεις μαύρου-κόκκινου καλωδίου, το μαύρο πάει στη γείωση(-) και το κόκκινο στον πόλο (+). Τέλος, επειδή η θερμοκρασία περνάει μέσα απ’το καλώδιο, καλό θα ήταν να μην παραζεστένουμε το καλώδιο κατά την κόλληση, ειδικά σε πλαστικούς PVDF. Οι Προενισχύσεις. On Board Προενισχυτές: Είναι αυτοί που βρίσκονται τοποθετημένοι πάνω στο σώμα (ή τους τοποθετούμε εμείς) και λειτουργούν με μπαταρία. Στο εμπόρειο υπάρχουν δεκάδες διαφορετικές on board προενισχύσεις για πιεζοκρύσταλλους. Από πολύ απλούς, που έχουν ένα Volume και ένα Tone, μέχρι και λαμπάτους (βλ. Takamine Cool Tube) ή και με ενσωματομένα εφφέ και κουρδηστήρια. Κάποιες εταιρίες δίνουν επιπλέον και συμμετρικό (balanced) σήμα στην έξοδο μέσω ενός XLR Jack και ενσωματομένου DI στην προενίσχυση (κάτι που βρίσκουμε συνήθος στις out board). Out Board ή Πετάλια-πεταλιέρες: Είναι (εμφανισιακά τουλάχιστον) σαν τις πεταλιέρες της ηλ.κιθάρας (ή μπάσσου) ή σε μορφή πεταλιού και τεχνικά δεν διαφέρουν απ’τις on board, αλλά η χρήση τους είναι συχνή σε όργανα που έχει τοποθετηθεί πιεζοκρύσταλλος που δεν προυπήρχε στο όργανο και δεν θέλουμε να το τρυπήσουμε για on board προενίσχυση. Cable Preamps – Καλώδια Με Προενισχυση: Υπάρχουν λίγα και μετρημένα στο εμπόριο και είναι ένα καλώδιο που κάπου στη μέση (συνήθως) έχει ένα μικρό προενισχυτή, παρόμοιο με τους on board. Και σε αυτή την περίπτωση λειτουργούν με μπαταρία. MIDI Μαγνήτες. Αν και σύγχρονο κιθαριστικό αξεσουάρ, ο MIDI μαγνήτης δεν είναι μία καινούργια ιδέα, αλλά ένα εγχείρημα που πάει πολύ πιο πίσω απ’όσο πιστεύουμε. Οι πρώτες προσπάθιες έγινα στα τέλη της δεκαετίας του ’60 απ’την Ovation και αργότερα απο την Roland, Hagstrom, Casio και άλλες πολλές. Η πρώτη υλοποίηση δεν διαφέρει σαν ιδέα με τους σημερινούς, αφού βασίστηκε στην κατασκευή ενός μαγνήτη, με ξεχωριστά πηνία για κάθε χορδή απ’οπου και θα γίνετε ο διαχωρισμός των χορδών. Τεχνικά ο MIDI μαγνήτης, αποτελείται απο ξεχωριστά πηνία για κάθε χορδή, πχ 6 ή 7 για κιθάρα, 4 ή 5 για μπάσσο κλπ. Το κάθε πηνίο στέλνει ξεχωριστά το σήμα του σε ένα κύκλωμα προενίσχυσης με ενσωματομένο sensitive controller (για bendings, tremolo dives κλπ) και αυτό με τη σειρά του πηγαίνει στην έξοδο, όπου και συνδέεται το εκάστοτε MIDI synth που έχει και τους ήχους. Εδώ πρέπει να σημειώσω οτι ο MIDI μαγνήτης δεν στέλνει MIDI εντολές και δεν είναι απο μόνος του MIDI Controller (με εξαίρεση τον μαγνήτη της SHADOW SH-075 οπου λειτουργεί ως controller και μπορεί να συνδεθεί σε οποιοδήποτε synthy, ακόμα και σε πλήκτρα ή απ’ευθείας MIDI IN σε υπολογιστή), η μετατροπή του σήματος γίνετε απο τα Synthys, αναλύοντας το σήμα και την τονικότητα της κάθε χορδής ξεχωριστά και έπειτα μετατρέπει το σήμα-νότα σε MIDI εντολή (πχ C1, D2, F3 κλπ). Το παραπάνω ήταν ένα απο τα μεγάλα προβλήματα που είχαν οι πρώτοι MIDI μαγνήτες, αφού η ταχύτητα ανάλυσης ή μετάφραση (αγγλιστή Triggering) ήταν πολύ αργή (λόγο της τότε τεχνολογίας του κυκλώματος που δημιουργούσε καθυστέρηση) με αποτέλεσμα απο κάποια ταχύτητα και πάνω δεν “άκουγε” όλες τις νότες, αυτό ισχυεί και για τα synthys εκείνης της εποχής. Άλλο χαρακτηριστικό του MIDI μαγνήτη, είναι το πολύκλωνο καλώδιό του, οπου κάποτε ως 24 επαφών και σήμερα 13 επαφών, αναλαμβάνει τη μεταφορά εντολών, απ’τον προενισχυτή στο synhty. Φυσικά, αφού μιλάμε για ένα καθαρά ψηφιακό μαγνήτη, δεν παίζει ρόλο ούτε ο τύπος του μαγνήτη (alnico, ceramic κλπ), αλλά ούτε και οι σπείρες στο τύλιγμα. Τους MIDI μαγνήτες σήμερα θα τους βρούμε ακόμα και ενσωματομένους πάνω στις γέφυρες των οργάνων, πάνω στο pickguard ή σαν μεμονωμένο κομμάτι για προσθήκη-αναβάθμιση του οργάνου μας. Έτσι τα είδη MIDI μαγνητών που μπρούμε να βρούμε είναι τα εξής: Outboard MIDI Pickup: Είναι το πιο γνωστό και διαδεδομένο είδος, αφού το κόστος, αλλά και η εγκατάστασή του είναι προσιτά απ’όλους. Βλ. Roland GK-2A, GK-3A, AXON AIX101, Yamaha G1D και Shadow SH-075(βλ. Παρ. 3). On Board MIDI Pickup: Στην ουσία είναι το ίδιο κύκλωμα με το outboard με τη μόνη διαφορά, οτι ο μαγνήτης είναι προεγκατεστημένος πάνω στο όργανο (συνήθως μπροστά απ’τη γέφυρα) και η προενίσχυση είναι “στριμωγμένη” στα cavities του οργάνου. Bridge MIDI Pickups: Με πρώτη εταιρία υλοποίησης την RMC, αυτή η λύση είναι η ενσωμάτωση των ξεχωριστών μαγνητών στα βαγονάκια (saddles) της γέφυρας και την προενίσχυση να βρίσκετε ή στο εσωτερικό του οργάνου ή εξωτερικά σε κουτί. Αυτά λοιπόν με τους μαγνήτες, καλή ανάγνωση σε όλους. William Sats Edit: Για περισσότερες πληροφορίες που αφορούν το πρωτόκολλο MIDI γενικότερα, θα βρείτε στο πολύ ωραίο άρθρο του συμφορουμίτη The Genius Loci εδώ: http://www.noiz.gr/index.php?action=articles;sa=view;article=255 Σχετικές με το άρθρο φωτογραφίες θα βρείτε στα παρακάτω link. Σε αυτό το ποστ είναι οι πρώτες φωτογραφίες για τους Κανονικούς Μαγνήτες: http://www.noiz.gr/index.php?topic=176142.msg432577#msg432577 Εδώ είναι οι φωτογραφίες με τους χρωματικούς κώδικες των μαγνητών: http://www.noiz.gr/index.php?topic=176142.msg432587#msg432587 Εδώ είναι οι φωτογραφίες με τα είδη πιεζοκρύσταλων: http://www.noiz.gr/index.php?topic=176142.msg433343#msg433343 Και εδώ είναι οι φωτογραφίες για τους MIDI μαγνήτες: http://www.noiz.gr/index.php?topic=176142.msg435892#msg435892