Προς το περιεχόμενο

  • Άρθρα

    Άρθρα Μουσικής Τεχνολογίας
    Όλες οι κατηγορίες
    • ez
      Συχνά, διαβάζοντας για το ακατάβλητο πάθος των ορειβατών να πατήσουν στις ψηλότερες κορφές των βουνών του κόσμου μας – κι από κει να τον αντικρύσουν όπως ελάχιστοι έχουν καταφέρει, παραλληλίζω κάπως την προσπάθεια τους με κείνη των ηλεκτρικών κιθαριστών του πλανήτη. Όχι τυχαία, καθώς οι ιστορίες απογοήτευσης είναι αμέτρητες, αφού τελικά για πολλούς το όνειρο σταματάει μερικά μόλις μέτρα από την κορυφή. Προετοιμασία, αυτοσυγκέντρωση, πολλά έξοδα, άσκηση, εξοπλισμός, κάποιες φορές δεν είναι αρκετά για να πατήσεις το έδαφος  που βρίσκεται κοντύτερα στον ουρανό. Κατά μια αντιστοιχία λοιπόν, κάτι παρόμοιο συμβαίνει και στους περισσότερους εξ ημών που λαχταράμε να παίξουμε με ήχους που θα μας θυμίσουν ακαριαία τους ήρωες μας. Ξοδεύουμε πληθώρα μετρητών αγοράζοντας όργανα και εφέ, μελετάμε ατέλειωτες ώρες και ακούμε (ελπίζω) ακόμα περισσότερες τραγούδια και ήχους, ψάχνοντας ένα κάποιο ιερό δισκοπότηρο. Συνήθως ξεχνώντας μερικές βασικές αρχές και κάνοντας λογικές ακροβασίες, τυφλωμένοι θα έλεγε κάποιος από το όνειρο μας.
       
      Υπάρχουν αλήθειες και ψέματα στην ιστορία, η καλύτερα, πραγματικότητα και φαντασία, παραμύθι – που λέμε συχνά μεταξύ μας. Για αρχή λοιπόν, να ξεκαθαρίσουμε πως ο βασικός ήχος του καθενός μας προέρχεται από τον ίδιο του τον εαυτό, την προσωπικότητα του, το τι έχει στο μυαλό του και το πώς τα δάχτυλα του αγγίζουν τις χορδές. Αυτό μπορεί να το ξεγελάμε που και που, παραμένει όμως η κύρια πηγή του ήχου μας. Κατά συνέπεια, όσο καλλιεργούμε τον χαρακτήρα μας και όσο εμπλουτίζουμε τις γνώσεις μας ως άνθρωποι, τόσο κοντύτερα πλησιάζουμε στο να αποδεχτούμε τη φύση μας και ν’ αγαπήσουμε τον ήχο μας. Κι αυτό δεν είναι καθόλου εύκολο, γιατί απελευθερώνοντας τη δική μας ψυχή και ματιά, βαθμιαία εκλείπουν οι σταθερές και οι συγκρίσεις, ανοίγεται ένας κόσμος που οφείλουμε να τον δεχτούμε, να τον ενδυναμώσουμε και να τον κάνουμε καλύτερο, όσο κι αν τούτος μοιάζει ελάχιστα η και καθόλου με όσα θέλαμε η πιστεύαμε. Αυτογνωσία ονομάζεται, και αποτελεί τον πλέον σίγουρο δρόμο για την καλλιτεχνική ισορροπία. Και αυτογνωσία δε σημαίνει συντηρητισμός, έλλειψη πειραματισμών, ορθολογική αντιμετώπιση της φιλοδοξίας, κυνισμός και ηττοπάθεια. Τουναντίον, πρέπει να ταϊστεί με το άνοιγμα κάθε παραθύρου και ανοίγματος του εσωτερικού μας κόσμου, αγγίγματος και γεύσης όλων εκείνων που θα μας κάνουν να τα πλησιάσουμε και θα τραβήξουν το ενδιαφέρον μας. Και όλα αυτά είναι ακίνδυνα; Αμφιβάλλω, δε θα μάθεις όμως ποτέ αν δεν περάσεις από κει. Αν είσαι τυχερός και ικανός, θα επιζήσεις ως λαμπερό πνεύμα, αν όχι, είτε θα κάνεις πίσω τρομαγμένος είτε θα πληγωθείς, κάποτε ανεπανόρθωτα. Στο ενδιάμεσο, φωλιάζουν κόσμοι που μπορούν να προσφέρουν ευτυχία στη ζωή, δεν είναι άσπρο μαύρο η διαδρομή, και, πολύ περισσότερο, το ταξίδι τελικά είναι κείνο που θα προσφέρει πληρότητα και συγκίνηση, και όχι η γραμμή τερματισμού. Άλλωστε, κάτι τέτοιο δεν υπάρχει στην πραγματικότητα. Νομίζετε πως κάποιος που πάτησε στο Έβερεστ θα σταματήσει ν’ αναζητά βουνοκορφές που δεν έχει επισκεφθεί;
       
      Ένας ακόμη λόγος που έκανα αρχικά τον παραλληλισμό του θρυλικού ταβανιού της γης με τον απόλυτο ήχο της ηλεκτρικής κιθάρας, είναι και ο ακόλουθος. Πέρα από την αναντίρρητα καθοριστική σημασία του παίκτη, υπάρχουν τα μέσα, ο εξοπλισμός που χρειαζόμαστε, πολύ η λίγο, προκειμένου να τραβήξουμε την ανηφόρα της εξερεύνησης. Όργανα, κιθάρες, ενισχυτές, ηχητικά εφέ. Αναρωτιέται κάποιος, γιατί κάτι να στοιχίζει Α και να κάνει μια δουλειά, και κάτι άλλο που κάνει την ίδια φαινομενικά εργασία να κοστίζει Α επί 10, 50, 100. Σωστά μεν αλλά όχι απόλυτα. Όπως λοιπόν όταν ανεβαίνεις το Έβερεστ απαιτείται εξοπλισμός, χρόνος και χρήμα, και παρόλη την ενδελεχή προετοιμασία και αφοσίωση μπορεί να βρεθείς 50 μέτρα από την κορυφή και να αναγκαστείς να γυρίσεις πίσω, έτσι και με τον ήχο. Αν σε γυρίσει ο καιρός, προσεύχεσαι κι ελπίζεις, αν όμως η αιτία είναι κάτι που δεν σκέφτηκες να πάρεις μαζί η δεν προετοίμασες σωστά, τότε θα πρέπει να ψάξεις να το έχεις την επόμενη φορά. Σχεδόν τα πάντα θα σε πάνε στο 90% της διαδρομής, εκείνο όμως που θα σε ανεβάσει στο τέρμα είναι αυτό το μικρό κομματάκι του παζλ, που –αλίμονο, κοστίζει πανάκριβα. Είτε μιλάμε για κιθάρα, είτε για πετάλια, ενισχυτές και μαγνήτες. Τα μεγάλα προβλήματα ξεκινούν όταν γευτείς αυτόν τον κόσμο και μαγευτείς από όσα προσφέρει. Τότε, πολύ δύσκολα επιστρέφεις εκεί που ήσουν. Κάπως σα να σου δώσουν να οδηγήσεις μια Φεράρι και μετά πρέπει να μπεις στο Φίατ για να γυρίσεις σπίτι. Και θα μου πεις, χρειάζομαι ένα πανάκριβο όχημα για να γυρίσω σπίτι μου, τα άλλα δε θα με πάνε; Σωστά, και ένα Όπελ και το λεωφορείο της γραμμής μια χαρά θα την κάνουν τη δουλειά, εσύ είσαι αυτός που θα αποφασίσει πως θα μετακινηθείς όμως. Δε σας κρύβω πως ζηλεύω πολύ εκείνους που δεν χρειάζονται τα πολλά και τα ακριβά και μεγαλουργούν με το τίποτα. Αληθινά τους θαυμάζω, σέβομαι όμως το πάθος και τη δίψα του κάθε συνανθρώπου μου και ομότεχνου μου, αρκεί να έχει ξεκαθαρισμένα στο μυαλό του προτεραιότητες και δυνατότητες. Οι αναβάσεις κάθε μορφής και είδους είναι πρόκληση, μεθύσι, ζωογόνος δύναμη, πεμπτουσία της ύπαρξης, απαιτούν όμως πολλά και δύσκολα.
       
      Γνωρίστε τον εαυτό σας, αφουγκραστείτε τα μύχια της ψυχής σας, μετρήστε τις δυνάμεις σας, εμπλουτίστε τις γνώσεις σας, μάθετε τα όρια σας, αξιολογήστε τις ικανότητες σας, διαλέξτε το σημείο που κάνει την καρδιά σας να πεταρίζει και ξεκινήστε την αναρρίχηση. Είτε είναι στα 50 μέτρα είτε στα 850, το ίδιο νικητές θα είστε, γιατί εσείς διαλέξατε τον στόχο και τον προορισμό.
       
      Καλό ταξίδι.
    • Yannis Methenitis
      Το Mastering είναι το τελευταίο δημιουργικό βήμα στην παραγωγή της ηχογράφησης. Η γέφυρα μεταξύ της μείξης και της διανομής.
      Είναι η τελευταία ευκαιρία να βελτιώσουμε τον ήχο και να διορθώσουμε προβλήματα σε ένα ακουστικά διαμορφωμένο χώρο.
       
      Μετά την ηχογράφηση και μείξη ενός τραγουδιού, ο Mastering Engineer εξισορροπεί τα ηχητικά μέρη στο ακουστικό φάσμα και βελτιστοποιεί το κομμάτι για αναπαραγωγή σε ποικιλία μέσων και μορφών. Κάποιες φορές δεν χρειάζεται να κάνει τίποτα, ενώ άλλες θα  βάλει την τελευταία πινελιά για το τελικό αποτέλεσμα. Αυτή η τελική έκδοση του κομματιού είναι γνωστή ως "master recording" και είναι αυτή που καταλήγει στα streaming ή download sites και στη δημιουργία φυσικών μέσων όπως CD ή βινύλιο.

      Το Mastering είναι ισότιμα τεχνικό και δημιουργικό.

      Οι Mastering Engineers χρησιμοποιούν σουίτες ηχογράφησης DAW με εργαλεία όπως ισοστάθμιση, συμπίεση και άλλα εφέ για να ρυθμίσουν εντάσεις, fades, στερεοφωνική εικόνα και ίσως να βελτιώσουν τον ήχο. Είναι επίσης η δουλειά του μηχανικού να διασφαλίζει ότι το κομμάτι σας ακούγεται εξ ίσου καλά, σε όποιο σύστημα αναπαράγεται. Από μικρά ηχεία laptop και κινητά τηλέφωνα μέχρι home theater, hi end συστήματα και ηχητικές εγκαταστάσεις κλαμπ και σινεμά.

      Το Mastering είναι επίσης το τελικό στάδιο ποιοτικού ελέγχου για τη μουσική σας.
      Είναι η τελευταία ευκαιρία να βεβαιωθείτε από ένα τρίτο και έμπειρο αυτί ότι δεν υπάρχουν σφάλματα ή τεχνικά προβλήματα προτού κυκλοφορήσει. Γι αυτό το mastering είναι σημαντικό βήμα στη διαδικασία παραγωγής.
       
      Λίγη ιστορία.

      Στην αρχή οι mastering engineers λέγονταν transfer engineers γιατί η δουλειά τους επικεντρωνόταν στη μεταφορά της ηχογράφησης από την ταινία στους 10-ιντσους δίσκους shellac 78 στροφών. Κι αυτό προέκυψε γιατί το υλικό αυτό και το βινύλιο (PVC) στη συνέχεια, είχε μηχανικούς περιορισμούς στην χωρητικότητα αλλά και στα μπάσα, την ένταση και τις δυναμικές που μεταφράζονταν σε μεγάλα αυλάκια που επίσης μπορεί να έκαναν την βελόνα ανάγνωσης να ξεφύγει απο την πορεία της και να πηδήξει αυλάκι.

      Με την έλευση του 12" βινυλίου με τα 23 λεπτά διάρκεια ανα πλευρά, το LP εξυπηρετούσε την αναπαραγωγή μεγάλων κλασικών έργων καθώς και συλλογές τραγουδιών σαν άλμπουμ. Οι mastering engineers ειδικεύτηκαν περισσότερο και φρόντιζαν να υπάρχει σωστή σειρά, ενιαίος ήχος και δυναμικό εύρος στο σύνολο των κομματιών, αφού ακούγονταν απο την αρχή ως το τέλος τους δίσκου σαν ολοκληρωμένο έργο.

      Απο τα 80'ς και μετά, το ψηφιακό CD επέτρεψε την αναπαραγωγή πολύ χαμηλών συχνοτήτων αλλά και μεγαλύτερο δυναμικό εύρος.
      Οι mastering engineers ασχολήθηκαν περισσότερο με την βελτιστοποίηση του ήχου ενω για μια εικοσαετία, παρακινούμενοι απο τους παραγωγούς επιδόθηκαν σε ένα ξέφρενο ανταγωνισμό loudness (έντασης), πως δηλαδή ένα τραγούδι στο ραδιόφωνο θα ακούγεται δυνατότερα δίπλα σε κάποιο άλλο, μιας και το δυνατό εντυπωσιάζει μεν χωρίς απαραίτητα να είναι ποιοτικότερο ηχητικά, δε.

      Στα 00'ς και με το internet οι mastering engineers έγιναν επίσης υπεύθυνοι για την αναπαραγωγή σε ένα ευρύ φάσμα ψηφιακών συσκευών και νέων πλατφορμών.

      Τα streaming sites, όπως το Spotify, το Soundcloud και η Apple Music, χρησιμοποιούν δικά τους σημεία αναφοράς στην ένταση για να διασφαλίσουν ότι όλα τα κομμάτια αναπαράγονται με λίγο - πολύ την ίδια ένταση.
      Εάν ένα κομμάτι είναι πολύ ήσυχο, το Spotify θα αυξήσει αυτόματα την ένταση. Ομοίως, θα την χαμηλώσουν εάν είναι πολύ δυνατή. Ωστόσο, αυτό έχει αρνητική επίδραση σε αυτά μιας και συμπιέζονται αυτόματα ακόμα περισσότερο και τυχαία, ακυρώνοντας όποιες δυναμικές υπήρχαν, με αποτέλεσμα να ακούγονται αφύσικα συμπιεσμένα.

      Γι αυτό είναι σημαντικό το master να έχει το level ειδικά για τη συγκεκριμένη πλατφόρμα ή το μέσο που θα κυκλοφορήσει.

      Να προσλάβετε έναν Mastering Engineer ή να το κάνετε μόνος σας;

      Το Mastering έχει τη φήμη σκοτεινής τέχνης και στελεχώνεται απο άτομα που εκπαιδεύουν τα αυτιά τους σε διάφορα είδη μουσικής και κορυφαία συστήματα ακρόασης, πολλά χρόνια.
      Είναι επίσης πολύ σημαντικός ένας σωστά ακουστικά επεξεργασμένος χώρος και ένα ποιοτικό σύστημα ηχείων, κάτι που δυστυχώς μπορεί να κοστίσει χιλιάδες ευρώ. 

      Γι αυτούς τους λόγους, ίσως είναι καλύτερο να απευθυνθείτε σε έναν έμπειρο μηχανικό για να ολοκληρώσετε το έργο σας, ακόμα και σε μεγάλους, γνωστούς οίκους του εξωτερικού για να είστε σίγουροι πως δεν θα πέσετε σε τυχαίο pretender. Είναι επίσης μια ευκαιρία να πάρετε μια δεύτερη γνώμη από κάποιον με φρέσκο και έμπειρο αυτί, ιδιαίτερα όταν έχετε ακούσει το ίδιο κομμάτι για μήνες ατελείωτα. Ωστόσο, η υπηρεσία αυτή κοστίζει και μπορεί να πληρώσει κανείς από 50 έως 150 ευρώ το κομμάτι σε έναν έμπειρο μηχανικό.

      Υπάρχουν επίσης αυτοματοποιημένες υπηρεσίες mastering όπως τα Landr και Aria, που χρησιμοποιούν αλγόριθμους υπολογιστών για να κάνουν τις μίξεις σας να ακούγονται πιο κοντά σε δημοφιλείς παραγωγές. Ωστόσο, αυτή είναι μια σχετικά νέα υπόθεση και πολλοί θεωρούν ότι αυτές οι υπηρεσίες δεν το προσεγγίζουν όπως κάποιος έμπειρος επαγγελματίας.
       
      Εναλλακτικά, με ένα βιβλίο σαν αυτό του μάστορα του είδους, Bob Katz, Mastering Audio: The Art and the Science απαραίτητα και καλή υποδομή με προσεγμένα  ηχεία, μπορεί να κάνετε αρκετά για να καλύψετε τις προσωπικές ανάγκες σας και να μην χαλάσετε αυτό που τόσο πολύ κοπιάσατε να ηχογραφήσετε.
       
    • Yannis Methenitis
      Θέλω να μονώσω το χώρο μου
      Η απάντηση έχει δύο σκέλη που αφορούν τη διόρθωση και την στεγανοποίηση του χώρου.
      Ποιό από τα δύο νομίζεις ότι χρειάζεται ο χώρος;
       
      Να μονώσεις το δωμάτιο ώστε να μη διαφεύγει ο ήχος από και πρός τα έξω για να μην ενοχλείς ή ενοχλείσαι;
      Αυτό επιτυγχάνεται με κατασκευή τοιχοποιίας που προσθέτει μάζα και στεγανοποίηση στις πόρτες και παράθυρα.  Να διορθώσεις τον ήχο απο τις αντηχήσεις μέσα στο δωμάτιο;
      Αυτό γίνεται με απορροφητικά υλικά (πετροβάμβακα, Ρικοφόν, Izifon, κ.α.) και κατασκευές πάνελ που απορροφούν ή και διαχέουν ελεγχόμενα τις αντηχήσεις. Αν είναι να κάνεις και τα δύο μη τα μπερδεύεις. Είναι διαφορετικές διαδικασίες και απαιτείται σχετική μελέτη.
      Για την διόρθωση δωματίου υπάρχουν έτοιμες λύσεις απο εταιρίες όπως η Auralex, που προσφέρει πακέτα μελετημένα για κάθε διάσταση. Δεν είναι φτηνά, όμως από το να πετάξεις έστω και λιγότερα και να μη κάνεις δουλειά τελικά, αξίζει τον κόπο. Παράλληλα υπάρχουν λύσεις απο εταιρίες όπως Alphacoustic, Acoustasonics, t.akoustik, κ.α.
       

       
      Τι λέμε ηχείο - monitor αναφοράς;
      Monitoring σημαίνει παρακολούθηση - ακρόαση, γι αυτό και ένα ηχείο τείνει συχνά να αποκαλείται monitor απο τους κατασκευαστές.
      Reference ή studio monitor είναι αυτό με προδιαγραφές για χρήση ελέγχου της μουσικής.
      Studio ή Reference Μόνιτορ = ηχείο αναφοράς.
      Ένα ηχείο αναφοράς θα αποδώσει σωστά μια ηχογράφηση με μικρές αποκλίσεις, ενώ ένα άλλο θα προσθέσει ή θα αφαιρέσει ανάλογα με τις αδυναμίες στη σχεδίαση του.
      'Ενα ηχείο multimedia ή υπολογιστή, δεν κατασκευάζεται με προδιαγραφές πιστότητας.
      Όχι γιατί ψάχνει άλλο ήχο, αλλά επειδή σχεδιάστηκε με απλά υλικά για να πουλιέται φτηνά και να εξυπηρετεί τον σκοπό του που είναι να έχει ήχο ο υπολογιστής.
      Ειδικότερα για τα ηχεία αναφοράς εδώ: 
       
      Τι είναι το power conditioner;
      Ενα power conditioner φιλτράρει και "καθαρίζει" το εναλλασσόμενο ρεύμα της πρίζας σας.
      Το ρεύμα έρχεται με πολύ θόρυβο από άλλες συσκευές καθημερινής χρήσης, air-condition, τροφοδοτικά υπολογιστών, κλπ.
      Παράλληλα προστατεύει τις συσκευές από το ασταθές ρεύμα, την υπερτροφοδότηση, τους κεραυνούς, κλπ.

       
      Τι είναι Normalization
      Είναι η διαδικασία αύξησης ή μείωσης της ηχητικής στάθμης σε σουίτες επεξεργασίας ψηφιακού σήματος.
      Με το Νormalization προστίθεται ένα σταθερό ποσό έντασης στην επιλεγμένη περιοχή του αρχείου ανεβάζοντας συνολικά την ένταση, χωρίς να επηρεάζεται δυναμικά η αρχική ηχογράφηση. Τυπικά λοιπόν η υψηλότερη κορυφή θα ανέλθει στο 98 - 100% (μεταξύ -0.3 και 0 dB) ενώ τα χαμηλότερα περάσματα θα παραμείνουν ποσοστιαία χαμηλότερα και στην ίδια σχέση που είχαν με τις κορυφές.
      Το Νormalization προστίθεται στο τελικό στάδιο και μετά από οποιαδήποτε δυναμική επεξεργασία.
       

       
      Τι είναι το mp3;
      Το mp3 είναι πρωτόκολλο συμπίεσης ήχου με σκοπό να μειωθεί το συνολικό μέγεθος του αρχείου.
      Είναι "lossy" μορφή επειδή η συμπίεση είναι μη αναστρέψιμη και ορισμένα από τα αρχικά δεδομένα της πηγής χάνονται κατά τη διάρκεια της συμπίεσης. Προσφέρει δυνατότητα της επιλογής του ποσοστού συμπίεσης. 
      Άν συμπιεστεί πολύ, το αρχείο θα είναι μικρότερο αλλά και η ποιότητα χειρότερη.
      Εξυπηρετεί κυρίως για να στείλουμε μουσική κάπου (upload, email, streaming κ.α.) αλλά δεν το χρησιμοποιούμε σαν σημείο αναφοράς στο recording.
    • npap
      Το σωστό panning δυστυχώς δεν γίνεται βάζοντας "απέναντι" τις κιθάρες, ούτε υπολογίζεται με ποσοστά επί τις %. 
       
      Τα "είδωλα" των οργάνων στην στερεοφωνική εικόνα δεν είναι σταθερά κατά την διάρκεια του mix και αλληλοεπηρεάζονται με τα γειτονικά τους (και όχι μόνο) σε κάθε επέμβασή μας. "Μετακινώντας" κάποιο με το pan ή ανεβοκατεβάζοντας την έντασή του ή ακόμα ακόμα "πειράζοντας" το συχνοτικά με ένα eq, ήδη έχουμε επηρεάσει ανάλογα και τα υπόλοιπα. Κυρίως όμως αυτό που μας ενδιαφέρει, την συνολική ισορροπία στην στερεοφωνία ώστε η "ενέργεια" να "μοιράζεται", ξεκινώντας πάντα από το κέντρο.
       
      Οπότε η θέση των οργάνων πρέπει συνεχώς να "διορθώνεται" καθ όλη την διάρκεια του mix μέχρι να καταλήξουμε και μάλιστα  να είναι πάντα το τελικό μας "χτένισμα". Καλό βέβαια είναι το "τελικό" να γίνεται με ξεκούραστα αυτιά (άλλωστε ειδικά μετά τα σαράντα έχει πολύ πλάκα το τι και πως ακούει ο καθένας μας και αν μπει και η κόπωση στη μέση βράστα).
       
      Έτσι, όσο πιο απλά μπορώ να το θέσω, το "μυστικό" είναι να αντιμετωπίζεις το mix σαν ακροατής μιας μπάντας. Φρόντισε λοιπόν ανά τακτά χρονικά διαστήματα να στήνεσαι στο sweet spot των ηχείων σου (τα ακουστικά εδώ τα ξεχνάς για λίγο) και να προσπαθείς να "δεις" τους μουσικούς σου στον χώρο (κλείνοντας για λίγο και τα μάτια έχεις καλύτερη αντίληψη). Σου ακούγονται σωστά εκεί που θα έπρεπε να είναι και ισορροπημένοι μεταξύ τους?... αν όχι, διορθώνεις προσωρινά θέσεις και εντάσεις και πας παρακάτω. Εννοείται ότι η χρήση των effects (ειδικά του reverb) λειτουργεί "καταλυτικά" ως προς την αίσθηση της θέσης των "ειδώλων".
       
      Η όλη διαδικασία να γίνεται σε "ρεαλιστική ένταση" και όχι χαμηλά γιατί οι ρυθμίσεις θα βγουν λάθος. Επίσης βοηθά πολύ να ακούς αποσπασματικά γκρουπάροντας τα solo σε ομάδες οργάνων (πχ τις ρυθμικές κιθάρες ξεχωριστά). Το σωστό γκρουπάρισμα των επιμέρους οργάνων είναι σημαντικότατο όχι μόνο για το pan φυσικά.
       
      Σημαντικό βοήθημα είναι και το να ακούς συχνά και mono / stereo σε  A/B συγκρίσεις. Έτσι και δεν θα "θάψεις"  κάτι ξεχασμένο στα άκρα και θα αποφύγεις εύκολα τις "υπερβολές" και το σύνηθες λάθος των περισσότερων που προσπαθώντας να "απλώσουν" την στερεοφωνία δημιουργούν μια "τρύπα" στο κέντρο συσσωρεύοντας "αφύσικη" ενέργεια στα άκρα.  ΠΑΝΤΑ η "ενέργεια" πρέπει να απλώνεται "γραμμικά" χωρίς κενά (πλην περιπτώσεων που το επιδιώκουμε για x λόγους).
       

       
      Τέλος ένα VST plug in όπου μπορείς να συμβουλεύεσαι (ή και να επεμβαίνεις με σύνεση όμως) στο mid και τα sides του mix σου είναι τo Voxengo MSED και είναι και free.
       
       
      EDIT - ακολούθως συμπληρώνω με την απάντηση που έδωσα στις παρατηρήσεις των φίλων μας στα σχόλια.
       
      Χονδρικά, ο άνθρωπος βρισκόμενος σε ένα χώρο, αποκτά αίσθηση της απόστασης και της θέσης μιας ηχητικής πηγής μέσα σε αυτόν, από τις διαφορές των ηχητικών σημάτων (χρονικές και έντασης) που φτάνουν στα δυο αυτιά του.
       
      Αυτό που δεν πρέπει να ξεχνάμε ποτέ, είναι ότι τα αυτιά μεταφέρουν την πληροφορία αλλά πάντα στο τέλος ο εγκέφαλος καλείται να «ερμηνεύσει» τα ηχητικά δρώμενα κατά κανόνα υποκειμενικά.  Καλώς η κακώς η ακοή ως αίσθηση επηρεάζεται κατά  κάποιο τρόπο λογαριθμικά και από τις εξωτερικές διεγέρσεις αλλά και από το θυμικό.  Είναι αδύνατο να μετρηθεί αντικειμενικά σε προβολή με την πραγματικότητα μια κοινή ακουστική αίσθηση που προκαλεί ένα ερέθισμα, καθότι  μπορούν να δοθούν από τον κάθε ακροατή ξεχωριστά μεγάλες διάφορες στις εκτιμήσεις του. Επίσης συνυπολογίστε το ότι παρότι η ακουστική αντίληψη  παίζει σημαντικό ρόλο και η ταυτόχρονη χρήση της όρασης (όταν η πηγή είναι ορατή) επηρεάζει θετικά την ακρίβειά στον εντοπισμό της θέσης της βελτιώνοντας δραστικά την διαδικασία…
       
      Μετά από τόσα χρόνια στο κουρμπέτι πάντως, έχω καταλήξει ότι καλή η ακουστική και η ηλεκτροακουστική αλλά το παιχνίδι στην πράξη ορίζεται εν πολλοίς από την ψυχοακουστική η οποία κάνει άνω κάτω τα όποια νούμερα μέτρησης υπολογισμού και καταγραφής. Αnyway και παμ’ παρακατ’.
       
      Επί της ουσίας οι στερεοφωνικές μέθοδοι κατά την ηχογράφηση, επεξεργασία και αναπαραγωγή είναι η τεχνητή προσπάθεια μας να δημιουργήσουμε την αίσθηση της αρχικής φυσικής κατανομής του ήχου στον χώρο.
       
      Τώρα η απόλυτη σχέση «αιτίας αιτιατού» (που μπορούμε να την ορίσουμε και ως «πιστότητα») έχει να κάνει κυρίως με την κλασική μουσική (ή εν γένει διάφορα ακουστικά σύνολα πολλών μουσικών ειδών). Ηχογραφούμε από απόσταση με κάποια από τις δοκιμασμένες επιτυχώς στην πορεία των χρόνων stereo mic τεχνική, την φυσική ακουστική του περιβάλλοντος μαζί με την ηχητική πηγή (π.χ. μια συμφωνική ορχήστρα σε μια αίθουσα συναυλιών) και όλα καλά όλα ανθηρά στο βασίλειο της "audioμαρκίας".
       
      Αναπαράγοντας πλέον σε ένα hi end σύστημα σε ρεαλιστικές εντάσεις, εισπράττουμε εν δυνάμει αληθοφανείς εμπειρίες αναπαράστασης του αρχικού μουσικού δρώμενου. Κάποιες φορές και συγκλονιστικές. 'Οσοι είχαν την τύχη να απολαύουν ανάλογες, με καταλαβαίνουν φαντάζομαι καλύτερα.
       
       
       
      Στα καθ ημάς από την άλλη, για κοινωνικο-εμπορικο-οικονομικούς κατά βάση λόγους που δεν είναι του παρόντος αλλά φαντάζομαι κατανοείτε, ως επί το πλείστον στην μουσική βιομηχανία η ηχογράφηση της ηχητικής πηγής, γίνεται από πολύ κοντινή απόσταση (close mic technique). Αποτέλεσμα η καταγραφή όσον δυνατόν λιγότερο της φυσικής ακουστικής του περιβάλλοντος δηλαδή με όσα δυνατόν λιγότερα στοιχεία χώρου.
       
      Αναπόφευκτα λοιπόν στην σύγχρονη μουσική, το panning (σε συνδυασμό πάντα με τα effect εξομοίωσης χώρων και τις εντάσεις) αποτελεί περισσότερο μια δημιουργική post production διαδικασία, που δεν περιορίζεται απαραίτητα από την ανάγκη κάποιας φυσικής αναπαράστασης, τουλάχιστον ως προς την χωροθεσία των μουσικών (τι να πουν και τα έρμα τύμπανα που στην πορεία των χρόνων έκαναν «βόλτες» δεξιά αριστερά στις διάφορες παραγωγές).
       
      Κατά κανόνα φτιάχνουμε εκ βάθρων (περισσότερο ή λιγότερο πετυχημένα) εικονικά περιβάλλοντα (σκηνές) προσπαθώντας να καθορίσουμε κατά βούληση τις θέσεις των οργάνων στον οριζόντιο και κάθετο άξονα με τέτοιον τρόπο ώστε να μην αλληλεπιδρούν αρνητικά ως προς την διακριτότητα τους και να μην αλλοιώνονται (το δυνατόν) οι χροιές τους «αναπνέοντας» αναλογικά στο δικό τους μέρος, υπηρετώντας την μουσικότητα και δίνοντας την ψευδαίσθηση στον ακροατή του αμιγούς ηχητικού δρώμενου σε έναν χώρο κι όχι της αποσπασματικής multitrack “συραφής”.
       
      Κι αυτό ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΚΑΘΟΛΟΥ ΕΥΚΟΛΟ… πέραν της έλλειψης της επικουρικής βοήθειας της όρασης και την μη γραμμική συμπεριφορά της ευαισθησίας της ακοής αναλόγως της συχνότητας, έχουμε να παλέψουμε συνεχώς και με το φαινόμενο masking effect που στην εξέλιξη του mix επηρεάζει την γενική ηχητική συνισταμένη και ως προς την ικανότητα διάκρισης της κάθε θέσης οργάνου ανά πάσα χρονική στιγμή (το «σπρώξιμο» που λέγαμε) και αποκρύπτοντας παράλληλα επιμέρους πληροφορία ή αλλοιώνοντας την χροιά της.
       
      Τεράστιο ρόλο στην δυνατότητα επιτυχούς panning παίζει και η «σωστή» ενορχήστρωση. Δεν είναι δύσκολο με μια κακή με 5 όργανα να οδηγήσουμε ένα mix σε μια «ηχητική λάσπη», ενώ από την άλλη με 10 σε μια καθαρή όπου όλα θα ακούγονται δεμένα αλλά ταυτόχρονα και ευκρινή. Επίσης ρόλο παίζει και το Pan law που έχουμε επιλέξει στο daw αλλά δεν με βλέπω να τελειώνω σήμερις (άλλωστε η τιμή των 3db boost στα άκρα που νομίζω ότι δίνεται ως default επί το πλείστον στα daw είναι μια γενικά αποδεκτή τιμή).
       
      Εν κατακλείδι μην περιορίζετε την φαντασία σας. Αν σας ακούγεται κάθε φορά ωραία το αποτέλεσμα (σε ένα αποδεκτό μόνιτορ σύστημα), τότε περί σπιτικής κολοκυθόπιτας το ανάγνωσμα και κερνάτε και τους άλλους από αυτήν. Άσε που μπορεί να δημιουργήσετε "σχολή" με μια πρωτότυπη προσέγγιση... ποιος ξερ'. 😎
       
      Π.χ. Θέτε το μπάσο δεξά?. No prob. Στράτο μου η κατευθυντικότητα ξεκινά μετά από τα 80 έως 120Hz περίπου. Απλά ντουμπλάρισε το κανάλι του μπάσου. Στο πρώτο βάλε ένα high cut φίλτρο στα 120 και άστο στο κέντρο σε mono mode. Στο δεύτερο ένα low cut πάλι στα 120 και γείρε το όσο δεξιά θέλεις (σε stereo mode αυτό φυσικά). Κατόπιν πειραματίσου λίγο ως προς την ένταση μεταξύ τους για να μην «γέρνει» πέραν του φυσιολογικού το master διατηρώντας επαρκή την ενέργεια του και με την κλίση οκτάβας στα φίλτρα (ξεκίνα στα 18db και κινήσου αυξητικά) για να είναι ομαλή η μετάβαση και είσαι έτοιμος (ο στόχος λογικά είναι να παραμείνει ο ήχος ίδιος με το αρχικό για αυτό κράτα το και αυτό σε ένα τρίτο κανάλι για A/B συγκρίσεις. Εκτός αν δεν σε νοιάζει κάτι τέτοιο και βρεις κάποιον ήχο πλέον που σου αρέσει περισσότερο κατά το blend).😉
       
      Ελπίζω να λύθηκαν οι απορίες σας (σε κάποιο βαθμό έστω) και επιφυλάσσομαι.
       
       
      ΥΓ.
        
       
      Στην συγκεκριμένη περίπτωση που απλά θέλουμε απλά να "ανοίξουμε" ή να "κλείσουμε" την αίσθηση της στερεοφωνίας, ναι. Σε ένα ή περισσότερα subgroup και ή master. Επ ευκαιρία όμως πιο ειδικά για pannnig και όχι μόνο, ρίχτε μια ματιά στο καταπληκτικό Pan Pot της Goodhertz.

       
      https://goodhertz.co/panpot/
       
    • Yannis Methenitis
      Τα balanced καλώδια συνήθως καταλήγουν σε βύσματα XLR ή στερεοφωνικό καρφί και χρησιμοποιούνται στη διασύνδεση συσκευών σε αποστάσεις μεγαλύτερες απο 2-3 μέτρα για την αποφυγή απώλειας σήματος. Τα Unbalanced καταλήγουν σε μονοφωνικό καρφί ή RCA και χρησιμοποιούνται στη διασύνδεση συσκευών σε μικρή απόσταση αφού όσο μακρύτερο το καλώδιο τόσο μεγαλύτερη η απώλεια του αρχικού σήματος. Απώλειες σε καλώδιο κάτω απο 3 μέτρα δύσκολα γίνονται αισθητές.
       
      Unbalanced είναι η μεταφορά σήματος μέσω καλωδίου 2 αγωγών. Στον ένα αγωγό περνά το σήμα και ο άλλος είναι η γείωση.
      Η balanced σύνδεση χρειάζεται καλώδιο 3 αγωγών. Στον ένα αγωγό είναι η γείωση και στους άλλους 2 το σήμα (στον έναν με αντεστραμμένη φάση).
       
      Τα δύο αυτά σήματα (το κανονικό hot ή +, και το αντεστραμμένο cold ή -) φθάνοντας σε μία κονσόλα ή σε οποιαδήποτε συσκευή δέχεται balanced σύνδεση θα περάσουν από ένα κύκλωμα που ονομάζεται διαφορικός ενισχυτής.  Δουλειά αυτού είναι να "αφαιρέσει το ένα σήμα από το άλλο. Γι αυτό και ονομάζεται διαφορικός. Το αποτέλεσμα θα είναι να διπλασιαστεί το σήμα (εφόσον έχουν διαφορά φάσης και αφαιρούνται) και θα αφαιρεθεί τυχόν θόρυβος που θα "μαζέψουν" τα καλώδια στη διαδρομή (εφόσον αν μαζέψουν θόρυβο οι 2 αγωγοί σήματος θα έχουν την ίδια φάση και στην αφαίρεση θα μηδενιστεί). Το unbalanced σήμα των 2 αγωγών δεν έχει τέτοιες δυνατότητες και γι αυτό λέμε ότι βγάζουν θόρυβο.
       

       
      Πιο αναλυτικά τα λέει ο @lxenos.
       
       
    • Yannis Methenitis
      Ως μουσικοί, όλοι έχουμε βιώσει κάποια στιγμή παράπονα από γείτονες ή μέλη της οικογένειας για τον θόρυβο που κάνουμε. Για τους κιθαρίστες, μπασίστες και πληκτράδες ξεπερνιέται εύκολα, καθώς μπορούν να φορέσουν ένα ζευγάρι ακουστικών. 
      Οι ντράμερ από την άλλη δεν μπορούν, ειδικά όταν πρόκειται για ένα πλήρες ακουστικό κιτ. Επομένως, τα ηλεκτρονικά ντραμς φαίνεται να είναι η απάντηση για εξάσκηση ή ηχογράφηση στο σπίτι, επειδή είναι εντελώς σιωπηλά. 
       
      Λάθος! Τα ηλεκτρονικά τύμπανα μπορούν να δημιουργήσουν θόρυβο με διάφορους τρόπους. Δεν μιλάω για την ένταση ενός ηχείου ή των ακουστικών αλλά για δομικό θόρυβο και κραδασμούς.
       
      Ένα από τα πιο προφανή προέρχεται από τις μπαγκέτες που χτυπούν τα pads, ειδικά όταν αυτά είναι συμπαγή και όχι mesh (δίχτυ). 
      Τα περισσότερα ηλεκτρονικά κιτ εδράζονται σε ένα ράκ και οι δονήσεις απο τα pads κατεβαίνουν στο πάτωμα. Το ίδιο ισχύει και για τα πιάτα.  Επίσης υπάρχει η μπότα όπου το χτύπημα στο pad και οι μηχανικές δονήσεις από το πεντάλ φτάνουν στο πάτωμα. 
       
      Όλα αυτά μπορεί να είναι αρκετά ενοχλητικά για τους γείτονες, ιδίως γι αυτούς απο κάτω εάν βρίσκεστε σε διαμέρισμα αλλά και για τους δίπλα. Το μόνο που ακούνε είναι «χτύπημα, κλικ, χτύπημα, κλικ» για ώρες κάποιες φορές και καταλήγει να είναι αφορμή σύγκρουσης και εχθρότητας. Και δεν υπάρχει τίποτα χειρότερο απο ένα κακό γείτονα. Πόσο μάλλον όταν έχει δίκιο.
       
      Ευτυχώς, υπάρχει λύση στο πρόβλημα, που είναι η κατασκευή μιας υπερυψωμένης πλατφόρμας για το ηλεκτρονικό σας κιτ.
       
      Λύση Α
      Η κατασκευή θα έχει διαστάσεις 170 Χ 170 εκατοστά και ύψος περίπου 10 εκ.
      Μπορείτε να την επενδύσετε με μια μοκέτα ή χαλί και έτσι να μην ξεχωρίζει αρνητικά απο τον σπιτικό διάκοσμο. 
       
      Η κατασκευή αποτελείται απο:
      2x φύλλα MDF 170X170X2,5 εκ. 28 Eλαστικά VIBRO EP 6x6cm πάχους 5cm Μπλε.(4,50€/τεμ+ΦΠΑ) ίνες πολυεστέρα iZifon εναλλακτικά του πετροβάμβακα 
      Σχεδιάζετε στο πάτωμα την περίμετρο της πλατφόρμας με χαρτοταινία.
      Βιδώνετε τα δυο φύλλα MDF μεταξύ τους σε 4 σημεία. Προσοχή γίνεται βαρύ και πρέπει να προνοήσετε να το κάνετε όρθιο ακουμπισμένο στον τοίχο, για να το ακουμπήσετε ευκολότερα πάνω στα pads. Μπορείτε και να τα κολλήσετε επάνω με ταινία διπλής όψης πριν το ακουμπήσετε στο πάτωμα.
      Φροντίζετε να μοιράσετε τα Vibro περιμετρικά αλλά και εκεί που κάθεστε κυρίως που είναι το μεγαλύτερο βάρος, όπως για παράδειγμα στο διπλανό σχέδιο.
      Συμπληρώνετε με πετροβάμβακα ή iZifon τα κενά μεταξύ των pads.
       
       
      Λύση Β
      Η δεύτερη λύση έχει μέγιστη απόσβεση στις χαμηλές συχνότητες και κατασκευαστικά διαφέρει μόνο στο ότι χρησιμοποιούνται 10 ελατήρια αντι ελαστικά pads.
      2x φύλλα MDF 170X170X2,5 εκ. 10x VIBRO AM.50. (14,40€/τεμ+ΦΠΑ.) ίνες πολυεστέρα iZifon για αποφυγή του πετροβάμβακα   
      Παράδειγμα της τοποθέτησης των ελατηρίων σε μεγαλύτερη κατασκευή.
       

       
      Οι υπολογισμοί έγιναν στο συνολικό βάρος για 2 φύλλα 170X170X2,5 εκ. MDF + ντραμς + ντράμερ, να είναι 250 κιλά +/-5%.
       
      Το κόστος και των δύο κατασκευών πλησιάζει τα 200 ευρώ έκαστη αλλά είναι απαραίτητο αξεσουάρ αν θέλετε να έχετε το κεφάλι σας ήσυχο και τους γείτονες να σας καλημερίζουν.
       
      Σίγουρα μου ξέφυγαν λεπτομέρειες στην διαδικασία κατασκευής αλλά νομίζω θα τα βρείτε μόνοι σας. Το σημαντικότερο είναι να υπάρχουν τα σχέδια και οι σωστές προδιαγραφές για πετύχουμε το επιθυμητό αποτέλεσμα.
       
      Εναλλακτικά αν φύγουμε απο τις πρακτικές που χρησιμοποιούμε στην κατασκευή πλωτών δαπέδων για στούντιο ηχογράφησης όπως οι παραπάνω, μια άλλη λύση που κυκλοφορεί το διαδίκτυο αλλά χωρίς προδιαγραφές είναι το tennis ball riser που είναι αρκετά μπελαλίδικη δουλειά, κοστίζει κάτι λιγότερο και περιγράφεται σε πολλά βίντεο στο Youtube.
       
      Ευχαριστώ τον Αντώνη Αργουδέλη απο την Άλφα Ακουστική για την βοήθεια.
       
    • nikodemos
      Σε αυτό το δεύτερο αλλά και στο τρίτο  μέρος θα ασχοληθούμε με δύο εκ διαμέτρου αντίθετες καταστάσεις. Από την μία πλευρά το πως ηχογραφούμε ένα καθαρά ακουστικό jazz orientated drum set και από την άλλη το πως προσεγγίζουμε την ηχογράφηση και επεξεργασία ενός extreme metal  orientated drum set συχνά μάλιστα υβριδικού (acoustic & triggering).

      Ο λόγος που θα τα εξετάσουμε παράλληλα είναι πολύ απλά η διαφορετικότητα τόσο στην ηχοληπτική και επεξεργαστική προσέγγιση όσο βέβαια και στο ζητούμενο αισθητικό και ηχητικό αποτέλεσμα. Έτσι από την μία πλευρά το ζητούμενο (και ανάλογα διαμορφώνεται και η προσέγγιση) είναι η ακριβής και βέλτιστη αποτύπωση του σετ μέσα στον χώρο σαν σύνολο διατηρώντας στο ακέραιο (και γιατί όχι κάνοντας πιο ευδιάκριτες) τις μικροδυναμικές και παικτικές ιδιαιτερότητες του εκτελεστή, του σετ και του χώρου. Από την άλλη πλευρά το ζητούμενο είναι η δημιουργία ενός συγκεκριμένου ηχητικού αποτελέσματος, με πλήρως διακριτά τα μέρη του σετ, με ελάχιστη ή και καθόλου παρουσία του φυσικού χώρου ηχογράφησης, έντονα επεξεργασμένο τόσο σε ότι αφορά την χροιά - ηχόχρωμα αλλά και τις δυναμικές και αναλογίες ανάμεσα στα τμήματα του σετ, άψογα χρονισμένο  ώστε να μπορέσει να ενταχθεί αρμονικά στην συνολική παραγωγή.

      Μιλάμε δηλαδή για 2 εντελώς διαφορετικές καταστάσεις και 2 εντελώς διαφορετικές προσεγγίσεις. Ας τα πάρουμε με την σειρά.

      Ξεκινώντας από το ακουστικό drum set,όπως είπαμε μας ενδιαφέρει πάρα πολύ η ακρίβεια στην αποτύπωση του σετ και του χώρου, πολλές φορές μάλιστα ως μία ενότητα. Αυτό σημαίνει βέβαια πως η επιλογή τόσο του ίδιου του σετ όσο και του χώρου είναι σημαντικότατοι παράγοντες και πιθανότατα αυτοί που θα καθορίσουν τελικά το αποτέλεσμα στο σχεδόν στο σύνολο του. Προσωπικά προτιμώ ο χώρος να μην έχει μεγάλο reverberation time αλλά από την άλλη πλευρά να έχει πλούσια αλλά ελεγχόμενα early reflections που θα δώσουν την απαραίτητη ζωντάνια στο σετ, σίγουρα όχι λοιπόν ένα "στεγνό" δωμάτιο (ένα τυπικό 70ς-80ς drum booth ας πούμε) αλλά ούτε και ένα πολύ  μεγάλο live room....έτσι μεσαίου προς μικρού μεγέθους χώροι με το κατάλληλο ύψος και ακουστική διαμόρφωση μπορεί να είναι μια πολύ επιλογή. Ακόμη μεγαλύτερη σημασία έχει η επιλογή του σετ....δεν πρέπει να ξεχνάμε πως σε αυτό το σενάριο ουσιαστικά θέλουμε να καταγράψουμε το ηχητικό συμβάν με την μεγαλύτερη δυνατή ακρίβεια και λεπτομέρεια, κάτι που σημαίνει ότι οι αποφάσεις μας σχετικά με το πως θέλουμε να ακούγεται πρέπει ουσιαστικά να έχουν ήδη ληφθεί πολύ πριν πατηθεί το rec ( ειδικά αν αναλογιστούμε και τις micing τεχνικές που θα ακολουθήσουμε). Ένα καλοκουρδισμένο λοιπόν σετ με καινούρια (αλλά στρωμένα) δέρματα (και στις resonant μεμβράνες) και τα κατάλληλα μεγέθη είναι εκ των ουκ άνευ....το ίδιο ισχύει και για το hardware (πετάλια κλπ) τα οποία θα πρέπει να είναι σε άψογη κατάσταση ώστε να αποφύγουμε θορύβους τριξίματα κλπ κλπ

      Σε ότι αφορά τα μικρόφωνα και τον τρόπο τοποθέτησης τους υπάρχουν κυριολεκτικά άπειρες επιλογές....από ένα απλό στέρεο ζευγάρι έως ένα πλήρες multi mic set up και φυσικά όλα τα ενδιάμεσα 3 & 4 mic set up's. Εδώ θα εξετάσουμε τις 2 ακραίες επιλογές ενώ στο τελευταίο μέρος θα δούμε και τις ενδιάμεσες (G.Johns, Recorderman κλπ) ...κυρίως γιατί αυτές παραπέμπουν και σε ένα πιο "ροκ" , "δυνατό" παίξιμο και feel ενώ εδώ μας ενδιαφέρει ένας πιο τζάζυ, "καθαρός" ακουστικός ίσως και απαλός, σχεδόν μελωδικός κρουστός ήχος .
       
      Το αποτέλεσμα είναι πολύ πλούσιο και γεμάτο συχνοτικά με πολύ έντονη την παρουσία των resonant skins , ίσως λίγο στρογγυλεμένο στις άκρες λόγω μεγάλου διαφράγματος και βέβαια με κάπως ανύπαρκτα τα πιο απομακρυσμένα κομμάτια του σετ.....στα υπέρ το ομογενοποιημένο σύνολο και η πλούσια αλλά συμπαγής στερεοφωνική εικόνα ενώ στα κατά η αδυναμία βέβαια περαιτέρω επεξεργασίας (αν και αυτό σε πολλές περιπτώσεις είναι υπέρ).
      Εννοείται βέβαια πως τα συγκεκριμένα χαρακτηριστικά μεταβάλλονται δραστικά (και άρα μπορεί το αποτέλεσμα να "κουρδιστεί" ακριβώς στα γούστα μας) ανάλογα με την τοποθέτηση - απόσταση, τον τύπο των μικροφώνων και την ενίσχυση τους. Στην συγκεκριμένη περίπτωση έχουμε 2 σχετικά "αχρωμάτιστα" LDC (414XLS - έχουν μεγάλο και "πλούσιο" ήχο χωρίς όμως να τονίζουν ιδιαίτερα κάποια περιοχή και ειδικά την επικίνδυνη 3-7Κ που μπορεί να κάνει τα πιάτα να ακούγονται ιδιαίτερα ενοχλητικά) σε καρδιοειδές πολικό διάγραμμα και τοποθετημένα σαν ένα πιο "ανοιχτό" coincident pair αλλά όχι τόσο ανοιχτό όσο ένα spaced pair. Έτσι το κέντρο της στερεοφωνικής εικόνας παραμένει στιβαρό αλλά ταυτόχρονα υπάρχουν και διαφορές φάσεις ανάλογα με το κομμάτι του σετ που ακούγεται κάθε φορά και το πως αλληλεπιδρά με τα υπόλοιπα δημιουργώντας μια αρκετά διευρυμένη στερεοφωνία χωρίς όμως να χάνεται η αίσθηση του μεγέθους και του ενιαίου συνόλου. Τα 2 μικρόφωνα ενισχύονται από ένα ζευγάρι solid state tranformer ballanced mic preamps με μεταβλητή αντίσταση εισόδου. Η υψηλή τιμή της αντίστασης εισόδου σε συνδυασμό με τους μετασχηματιστές δίνουν ένα πιο scooped ήχο στα ψηλά μεσαία αποτέλεσμα με πλούσια χαμηλομεσαία που αξιοποιούν στο έπακρο το resonanse των δερμάτων και smooth αλλά λεπτομερή ψηλά. Ταυτόχρονα οι ταχύτατοι discrete opamps δίνουν το απαραίτητο "γκάζι" την στιγμή που χρειάζεται χωρίς να αλλοιώνουν καθόλου τις ήδη κάπως στρογγυλεμένες από το μεγάλο διάφραγμα του μικροφώνου δυναμικές του εκτελεστή.

      Σε ότι αφορά την επεξεργασία, εκτός από ένα σχετικά απαραίτητο eq boost (2-3db) με "ανοιχτό" εύρος στα άκρα  του συχνοτικού φάσματος (70 με 80 στα χαμηλά και περίπου 16Κ στα ψηλά), αυτό που χαρακτηρίζει το συγκεκριμένο παράδειγμα είναι το compression...πιο συγκεκριμένα έχουμε ένα κάπως "περίεργο" αλλά ενδιαφέρον signal routing ξεκινώντας από ένα dual mono "ελαφρύ" vca compression στην έξοδο της κάθε προενίσχυσης που επιστρέφει σε line in στην κονσόλα για να συνδυαστεί παράλληλα με ένα πιο agressive fet style compression το οποίο ακολουθεί μια valve distortion μονάδα που προσθέτει ένα εύηχο ποσοστό αρμονικής παραμόρφωσης (Στο συγκεκριμένο κλιπ η παράλληλη επεξεργασία είναι αρκετά χαμηλά στο μιξ αλλά ιδιαίτερα έντονη, κάτι που φαίνεται ιδιαίτερα στις "ουρές" που αφήνουν οι μεμβράνες). Τέλος το συνολικό mix bus οδηγείται μέσα από ένα valve (mu) compressor (stereo linked) και από εκεί στο AD (Το EQ που προανέφερα ακολουθεί στο ψηφιακό domain).

      Εννοείται λοιπόν πως οποιαδήποτε αλλαγή σε όλη την παραπάνω αλυσίδα και διαδικασία μπορεί να επιφέρει σημαντικές και δραστικές αλλαγές, φέρνοντας το αποτέλεσμα πιο κοντά στις εκάστοτε ανάγκες μας....θέλω να πω πως ένα stereo mic setup μπορεί να είναι πολύ πιο ευέλικτο ηχητικά από ότι αρχικά μας φαίνεται.....για παράδειγμα επιλέγοντας ένα πιο "λαμπερό" ή πιο "σκοτεινό" τύπο μικροφώνου (πχ ένα bright SDC όπως το 451 ή ένα ribbon)
      θα έχουμε και τις ανάλογες αλλαγές στην συχνοτική απόκριση, αλλάζοντας την τοποθέτηση αλλάζουμε τόσο την στερεοφωνική απεικόνιση όσο και την παρουσία του χώρου, αλλάζοντας την προενίσχυση και το ποσοστό ενίσχυσης μπορούμε να επιτύχουμε ένα ακόμη πιο ακριβές και "γρήγορο" αποτέλεσμα ή να οδηγηθούμε σε ακόμη πιο "χρωματισμένα" saturated ηχοτοπία, αφαιρώντας ή μειώνοντας το compression και την μεθοδολογία του να έχουμε λιγότερο ή περισσότερο έντονη την παρουσία του χώρου κλπ κλπ κλπ
       
      Στο δεύτερο παράδειγμα τώρα έχουμε ουσιαστικά μια multi mic'ed  εκδοχή του ίδιου σεναρίου αλλά με μια πολύ ουσιαστική διαφορά σε σχέση με ένα κλασσικό multimic drum set. Σε αυτή την περίπτωση λοιπόν και πάλι το βάρος πέφτει κυρίως στα overhead & room mics με τα μικρόφωνα στην κάσα και το ταμπούρο να "συμπληρώνουν" την εικόνα.

      Ο σκοπός εδώ είναι να έχουμε ένα παραπλήσιο, ζωντανό, καθαρό και με έντονη την παρουσία του χώρου αποτέλεσμα, ταυτόχρονα όμως πιο ευέλικτο σε σχέση με την περαιτέρω επεξεργασία του και τοποθέτηση του στο μιξ.

      Στην περίπτωση αυτή και ξεκινώντας από τα overhead mics επιλέξαμε ένα κλασσικό spaced pair set up με 2 αρκετά bright SDC (451) που όμως στην συγκεκριμένη περίπτωση αναδεικνύουν με τον καλύτερο τρόπο τις λεπτομέρειες σε κάθε διαφορετικό χτύπημα στα πιάτα, τομ και ταμπούρο χωρίς να αλληλοκαλύπτονται ....σε ότι αφορά την τοποθέτηση και την απόσταση από το σετ και επειδή σκοπός είναι να καταγράψουμε το σετ ως σύνολο (με τις ιδιαιτερότητες του) επιλέξαμε να τοποθετήσουμε τα μικρόφωνα παίρνοντας ως σημείο αναφοράς τα άκρα του σετ (χωροταξικά) και όχι το ταμπούρο όπως θα κάναμε σε ένα πιο συμβατικό ποπ - ροκ σενάριο (αν παρατηρείσετε το ταμπούρο γέρνει έντονα προς τα αριστερά, όπως δηλαδή ακριβώς είναι τοποθετημένο και στο σετ). Τα μικρόφωνα οδηγούνται από το ίδιο ζευγάρι προενισχυτών όπως και στο προηγούμενο παράδειγμα με μια μικρή ισοστάθμιση (ένα σχετικά "ανοιχτό" cut στα χαμηλά μεσαία ώστε να δημιουργηθεί περισσότερος χώρος για το 2ο μικρόφωνο της κάσας και ένα διακριτικό αλλά ουσιώδες bandaxal boost στα 20K) πριν φτάσουν στο AD. Αντίστοιχα τα room μικρόφωνα είναι 2 ribbon τοποθετημένα αρκετά χαμηλά δεξιά και αριστερά μπροστά από το σετ, οδηγημένα από ένα ζευγάρι προενισχύσεις μόνο με τρανζίστορ (με αποτέλεσμα ένα υπεροδηγημένο saturated σήμα) στην συνέχεια περασμένα από ένα γρήγορο slappy compression (αλλά όχι stereo linked) και τέλος από ένα Low Pass φίλτρο ώστε να γίνει ακόμη πιο smooth το χαρακτηριστικό HF roll off των παθητικών ribbon. Οι διαφορές φάσεις ανάμεσα στα 2 αυτά μικρόφωνα αλληλεπιδρούν διαρκώς μεταξύ τους δίνοντας μια μοναδική αίσθηση κίνησης και χώρου, αν και ιδιαίτερα χαμηλά στην μίξη.

      Όπως έγραψα παραπάνω τα υπόλοιπα μικρόφωνα λειτουργούν μάλλον συμπληρωματικά...έτσι έχουμε ένα 414 στο ταμπούρο (σε απόσταση περίπου 12 εκ. στο ύψος του στεφανιού κάθετα με το ταμπούρο - δίνει μια ισορροπημένη χροιά ανάμεσα στο "σώμα" του οργάνου ,στο στεφάνι και στο δέρμα...και φυσικά και στην χορδιέρα) οδηγημένο από την κονσόλα χωρίς eq πλην ενός High Pass φίλτρου για να αποφύγουμε την υπερβολική παρουσία της κάσας αλλά και των resonant skins των τομ. Στην κάσα τα πράγματα είναι κάπως πιο πολύπλοκα με ένα beta 57 στην εμπρός μεμβράνη να "κοιτάει" στο σημείο που χτυπάει ο κόπανος και ενα RODE CII με ανεστραμμένη την φάση και με ένα -10 db pad στο resonant skin (περίπου 15 εκ.από το κέντρο). Και τα 2 οδηγούνται από ένα ζευγάρι V672 κυρίως λόγω των εξαιρετικά πλούσιων χαμηλών που έχουν αλλά και τον "ευχάριστο" και εύηχο τρόπο με τον οποίο υπεροδηγούνται. Το 57άρι συμπιέζεται παράλληλα από ένα C1 TL Audio με κάπως τονισμένα τα ψηλά μεσαία (περίπου 3-3.5Κ) από το eq της κονσόλας ώστε να έχει πιο έντονο το attack ενώ το CII δεν έχει κάποια άλλη μορφή επεξεργασίας (μέσα στο DAW περνάει από ένα αρκετά δραστικό - 18db/oct Low Pass φίλτρο περίπου στα 2-2.5Κ) παρά μόνο την ίδια την υπεροδήγηση της λυχνίας του. Τα 2 μικρόφωνα γράφονται σε ξεχωριστά tracks και αποτελούν τον καλύτερο και απλούστερο τρόπο να έχουμε πλήρη έλεγχο στην χροιά της κάσας, αποτελώντας ουσιαστικά τα 2 βασικά χαρακτηριστικά του ήχου της - ο "επιθετικός" "σκληρός" ήχος του κόπανου στο δέρμα και ο "βαθύς" και γεμάτος αρμονικές ήχος του κέλυφους και της  resonant μεμβράνης - μιξαρισμένα κατά βούληση.
      Στην συνέχεια το κλιπ του παραδείγματος έχει μιξαριστεί απλά με την προσθήκη ενός πολύ διακριτικού small room impulse response στα room mic's (το οποίο είναι η καλύτερη μέθοδος για να μεταβάλετe ρεαλιστικά την αίσθηση του χώρου - χρησιμοποιήτe ένα convolution reverb κατά κύριο λόγω στα room mics προσθέτοντας ελεγχόμενες ανακλάσεις στον ήδη υπάρχον χώρο μεταβάλλοντας έτσι κατά βούληση και με ρεαλισμό τα χαρακτηριστικά του ) χαμηλά στην μίξη,  και ένα ελαφρύ glueing compression μέσω ενός συνδυασμού ενός 1" tape/15"ips IR  από το Nebulla, ένα πολύ ελαφρύ (1-2 db) boost στα άκρα με το UAD Pultec EQ  και τέλος το Mastercomp της PSP σε πολύ smooth setting (1-2 db gain reduction με πολύ αργό attack και ratio 1.4:1). Γενικά ο συνδυασμός ενός διακριτικού eq στα άκρα με ένα "γλυκό" analogue like compression - saturation στο σύνολο του σετ είναι ίσως ο καλύτερος τρόπος να ομογενοποιηθούν τα ξεχωριστά tracks σε ένα ενιαίο συμπαγές σύνολο.

      Τέλος να ευχαριστήσω τον Δημήτρη Τασούδη που μου έδωσε την δυνατότητα (πολλές φορές) να αξιοποιήσω έστω και στο ελάχιστο το εκπληκτικό παίξιμο και ταλέντο του αλλά και το εκπληκτικό drum set του.

      Ελπίζω να το βρείτε ενδιαφέρον. Σύντομα έρχεται τα επόμενα μέρη με το metal drumset, κάποια εναλλακτικά στησίματα και τεχνικές αλλά και κάποιες συμβουλές προτάσεις για την μίξη και επεξεργασία!
    • nikodemos
      Τα τύμπανα αποτελούν σίγουρα την "ραχοκοκαλιά" της σύγχρονης ποπ και ροκ τραγουδοποιϊας και κατ' επέκταση και σημαντικότατο κομμάτι της παραγωγικής διαδικασίας της ηχογράφησης. Ας ρίξουμε λοιπόν μια ματιά στο πως και γιατί.
       
      Είναι τρομερά δύσκολο ή καλύτερα αδύνατο να συγκεντρώσει κάποιος σε λίγες σελίδες όλες τις απόψεις, τεχνικές και αισθητικές προσεγγίσεις που υπάρχουν στην σύγχρονη ηχοληπτική προσέγγιση του θέματος "ηχογράφηση τυμπάνων".

      Αυτό που θα προσπαθήσουμε να κάνουμε εδώ είναι να δούμε κάποιες βασικές κατευθυντήριες γραμμές και βασικές προσεγγίσεις. Για λόγους ευκολίας θα χωρίσουμε το όλο θέμα σε 3 μέρη ανάλογα (και) με το ηχητικό ζητούμενο αλλά και το όργανο (σετ) που θα χρησιμοποιήσουμε. Έτσι σε αυτό το πρώτο μέρος θα δούμε κάποιες βασικές - γενικές αρχές καθώς και το πως στήνουμε ένα σχετικά all around pop - rock drum set. Στα επόμενα μέρη θα δούμε ένα πιο "ακουστικό" jazzy set στο 2ο μέρος και μια σειρά από πιο "εναλλακτικές" rock-indy, πειραματικές, τζαζ κ.α. προσεγγίσεις και τεχνικές στο τρίτο μέρος (μαζί με κάποια γενικά συμπεράσματα).

      The "All Around" Drum Set

      Ας δούμε λοιπόν πως μπορούμε να ηχογραφήσουμε με τον καλύτερο δυνατό τρόπο ένα αρκετά "στάνταρτ" drum set.

      (Επ' ευκαιρία να ευχαριστήσω τον Αλέξη Αποστολάκη που "δάνεισε" το τρομερό παίξιμο του και το σετ του στο παρόν θέμα, στο διάλλειμα ενός recording session.)

      Κατ' αρχάς θα ξεκινήσουμε από τον χώρο....όπως λοιπόν και σε όλες τις περιπτώσεις έτσι και στα τύμπανα ο χώρος είναι ένας πολύ σημαντικός παράγοντας. Στην πρώτη αυτή περίπτωση μια καλή επιλογή είναι ένας σχετικά ουδέτερος χώρος, αρκετά "στεγνός" αλλά όχι "νεκρός" κλπ κλπ. Σαν αντικειμενικό σκοπό θεωρούμε το να καταγράψουμε με ακρίβεια το drum set, τόσο ως σύνολο αλλά και ως μεμονωμένα "κομμάτια" κάτι που θα μας επιτρέψει το να τα επεξεργαστούμε κατα βούληση στην συνέχεια.

      Αυτό σημαίνει πως θα κινηθούμε σε ένα multi mic setting, ξεχωριστά για κάθε τμήμα του σετ συνδυασμένο με ένα στέρεο ζευγάρι overheads και ένα στέρεο ζευγάρι room mics. Βέβαια ένα τέτοιο στήσιμο κρύβει πολλούς κινδύνους ειδικά σε ότι αφορά προβλήματα με τις διαφορές φάσης ανάμεσα στα μικρόφωνα, αλλά και σε ότι αφορά το spill, την διατήρηση μιας σωστής στερεοφωνικής εικόνας κλπ κλπ.

      Το drum set αποτελείται από "κλασσικά" μεγέθη και κομμάτια αλλά με κάπως ανορθόδοξο στήσιμο στα τομ με το 12" στην μέση το 13" στα αριστερά μαζί με ένα mini 12 " snare και το 16" floor κλασσικά στα δεξιά. Αυτό ταυτόχρονα δημιουργεί και μια κάπως extended stereo εικόνα με το 2ο ταμπούρο να φεύγει αρκετά μακριά από το κέντρο. Ας δούμε όμως αναλυτικά τι και πως.


       
      Ας ξεκινήσουμε από το ταμπούρο.
      Στο ταμπούρο τοποθετήσαμε μόνο top mic γιατί στο συγκεκριμένο session αυτό που θέλαμε ήταν κυρίως ο ήχος από το δέρμα και το στεφάνι. Παράλληλα τα room mics & overheads προσθέτουν αρκετό ambience και το ruttle των χορδών. Σαν μικρόφωνο λοιπόν επιλέξαμε τα Audix i5 & Shure sm57 (στο κλιπ είναι το 57άρι). Το 57άρι είναι μια κλασσική επιλογή για ταμπούρο με χαρακτηριστικό boost στα ψηλά μεσαία που δινει αυτό το χαρακτηριστικό cut through ήχο αν και λίγο αδύναμο κάτω από τα 300 - 400 Hz, ενώ το i5 έχει ένα πιο ισορροπημένο και γεμάτο αλλά κάπως πιο σκοτεινό overall ηχο. Και τα 2 μικρόφωνα είναι καρδιοειδή με αρκετά καλή απόρριψη στο πίσω μέρος κάτι που μαζί με το σχήμα τους διευκολύνει πολύ την τοποθέτηση στον συγκεκριμένο ρόλο. Γενικά στο ταμπούρο οι επιλογές που μπορούμε να κάνουμε σε μικρόφωνα είναι κυριολεκτικά άπειρες. Παρ' όλα αυτά πολλές φορές καθοριστικοί παράγοντες τείνουν να είναι οι δυνατότητες στην τοποθέτηση καθώς και η off axxis συμπεριφορά του μικροφώνου. Σε ότι αφορά το signal chain, σε μια τέτοια περίπτωση που το ζητούμενο είναι ένας αρκετά punchy αλλά διαυγής και "κοφτερός" ήχος μια πολύ καλή επιλογή σε ότι αφορά το preamp είναι μια transformer ballanced transistor υλοποίηση στην γενικότερη 1073 λογική με "γεμάτα" χαμηλομεσαία, αρκετά "γρήγορη" για να χειριστεί τα απότομα transients αλλά και ικανή να υπεροδηγηθεί στο input section με ελεγχόμενο output "στρογγυλεύοντας" έτσι λίγο τις "άκρες".
      Στην προκειμένη περίπτωση χρησιμοποιήθηκε το Dual99V JLM Audio με λίγο slappy compression (παράλληλα και μιξαρισμένο στο ίδιο bus) από το C1 της TL Audio στην περίπτωση του 57 για να δώσει λίγο παραπάνω όγκο στο σώμα του ταμπούρου.
      Στο δεύτερο snare, που είναι από την φύση του μικρότερο και πιο "κοφτερό" μπήκε το Audix i5 και από εκεί σε ένα Great River preamp επίσης στην ίδια περίπου λογική αλλά κάπως πιο "μεσαίο". Και στις 2 περιπτώσεις, αλλά ειδικά στο βασικό ταμπούρο βοηθάει τρομερά στην διαμόρφωση της χροιάς η δυνατότητα μεταβολής της αντίστασης εισόδου της προενίσχυσης που λειτουργεί πραγματικά σαν ένα mid-Hi freq boost.

      Στα tom & floor tom έχουμε τα e604 της Senheiser, τα οποία αν και δεν είναι σίγουρα η απόλυτη επιλογή ως χροιά και γενικότερη απόκριση, εν τούτοις η τρομερή ευκολία στην τοποθέτηση (και αντίστοιχα η ακρίβεια στην τοποθέτηση) αντισταθμίζουν το όποιο μειονέκτημα. Το γράφω αυτό γιατί σίγουρα υπάρχουν τρομερά καλύτερες επιλογές (ηχητικά) όπως τα MD421, MD441, RE20, SM7, Beta57 κλπ κλπ οι οποίες όμως είναι τρομακτικά δύσκολο να αποδώσουν όπως πρέπει (λόγω δυσκολίας στην τοποθέτηση) ειδικά σε ένα "βαρυφορτωμένο" σετ. Και σίγουρα δεν πρέπει να ξεχνάμε πως η τοποθέτηση των μικροφώνων ΔΕΝ πρέπει επ'ουδενί να εμποδίζει τον εκτελεστή να αποδώσει το μέγιστο δυνατόν.
      Γενικά προσεγγίζω τα μικρόφωνα στα τομ ως συμπληρωματικό στοιχείο του συνολικού ήχου του σετ όπως αυτός διαμορφώνεται στα overhead mics γι'αυτό και θεωρώ τρομερά σημαντικό το να έχω την δυνατότητα να επέμβω στην απόσταση και γωνία του κάθε μικροφώνου πριν αναγκαστώ να προστρέξω στο eq.
      Στην συγκεκριμένη περίπτωση τα μικρόφωνα είναι απευθείας στα input της Soundcraft 6000 με ελάχιστο "άδειασμα" στα χαμηλομεσαία για να ελεγχθεί το έντονο resonance από τις αχρησιμοποίητες μεμβράνες (Αν και θεωρώ πολύ βασικό πράγμα την χρήση καινούριων μεμβρανών σε ένα recording session θα πρέπει όμως να τονίσω πως είναι ακόμη καλύτερο να προηγηθεί το ανάλογο warm up τόσο παικτικά όσο και σε σχέση με την παραμονή στον χώρο).

      Τα overheads είναι ίσως η σημαντικότερη επιλογή σε ότι αφορά το micing ενός drum set τόσο σε ότι αφορά τον ίδιο τον τύπο του μικροφώνου όσο και σε ότι αφορά την τεχνική της τοποθέτησης.
      Το πρώτο ερώτημα λοιπόν είναι τι μικρόφωνο....η απάντηση είναι ερώτηση και πολύ απλή....τι θέλουμε να πετύχουμε?
      Έτσι τα πυκνωτικά μικρόφωνα θα μας δώσουν μια πιο λεπτομερή συχνοτική απεικόνιση στο σύνολο του συχνοτικού φάσματος αλλά πιθανότατα με μια καπως υπερβολική και μη ρεαλιστική παρουσία των υψηλότερων συχνοτήτων (πιάτα) ενώ τα ribbon θα μας δώσουν ένα πιο μεστό και μεσαίο αποτέλεσμα αλλά αρκετά "σκοτεινό". Ακόμη παραπέρα τα LDC θα μας δώσουν ένα πιο χρωματισμένο και ζωντανό συχνοτικά αποτέλεσμα αλλά ταυτόχρονα και πιο στρογγυλεμένο σε ότι αφορά το transient response ενώ τα SDC θα απεικονίσουν με μεγάλη λεπτομέρεια την δυναμική κίνηση αλλά πιθανότατα δεν θα μπορέσουν να δώσουν τόσο πολύ την εικόνα ενός "ολόκληρου" σετ (γιατί διαφορετικά είναι πολύ εύκολο να υπεροδηγηθούν).

      Σε ότι αφορά την τοποθέτηση, καταρχάς πρέπει να επιλέξουμε μεταξύ mono & stereo pair. Κάθε ένα φυσικά έχει τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα του. Στην συγκεκριμένη περίπτωση, ενός δηλαδή all around pop-rock drum set θα επέλεγα μάλλον πάντα το stereo pair, για τον απλούστατο λόγο ότι είναι αρκετά πιο εύπλαστο ως λογική, αν και με αρκετούς κρυφούς κινδύνους.
      Στην περίπτωση λοιπόν του stereo pair τίθεται το ερώτημα της τεχνικής τοποθέτησης με πιο διαδεδομένες βεβαια τις concident pair & spaced pair και όλες τις πιθανές παραλλαγές τους. Αυτό βέβαια είναι κάτι που  καθορίζεται πρωτίστως από το ζητούμενο αλλά και από το ίδιο το drum set. Από το ίδιο το ζητούμενο με την έννοια του πόσο έντονη θέλουμε να είναι η στερεοφωνική εικόνα (στην μία περίπτωση καθορίζεται μόνο από τις διαφορές στην ένταση ενώ στην δευτερη και από τις χρονικές διαφορές) αλλά και από την μορφή και το μέγεθος του ίδιου του σετ (ένα "τεράστιο" σετ πιθανότατα θα "χάσει" ως απεικόνιση με ένα coincident pair αλλά και αντίστροφα μπορεί να έχει τρομερά προβλήματα με διαφορές φάσης από ένα υπερβολικά απομακρυσμένο spaced pair).....άρα η λύση είναι κάτι που βρίσκεται μόνο με την εμπειρία, τον πειραματισμό και φυσικά το αυτί.

      Στην συγκεκριμένη περίπτωση επέλεξα ένα SDC ζευγάρι σε Α-Β spaced pair στήσιμο. Τα μικρόφωνα που επέλεξα είναι τα Oktava MK012 τα οποία σε αντίθεση με τα περισσότερα σύγχρονα SDC προσφέρουν μια πολύ πιο ρεαλιστική απόκριση χωρίς υπερτονισμένα ψηλά, ενώ ταυτόχρονα η κάπως "αργή" απόκριση τους ωραιοποιεί και στρογγυλεύει τις άκρες σε ένα δυναμικό και έντονο ποπ-ροκ drumming. Ως καταλληλότερο συμπλήρωμα χρησιμοποίησα τους P1 της A-Designs οι οποίοι έχουν ένα πολύ κολακευτικό "air" boost χωρίς να χάνουν τίποτα από το "σώμα" και τον γεμάτο transformer ήχο τους. Αυτό σε συνδυασμό με ένα μικρό "γυάλισμα" (+2db) στα 20Κ και ένα LowCut@100Hz μέσω του TL Audio EQ2, καθώς και το ελαφρύ "πουσάρισμα" του valve output gain stage του eq δίνουν το απαραίτητο υψηλοσυχνοτικό presence χωρίς όμως τα σκληρά πρίμα (και συχνά πολύ ενοχλητικά) των περισσοτέρων σύγχρονων SDC (αν και έχουν και αυτά τα πλεονεκτήματα τους και τις εφαρμογές που υπερέχουν - βλέπε παρακάτω).

      Τα room mics στο συγκεκριμένο σετάπ παίζουν τον ρόλο ενός υπερκομπρεσαρισμένου και εντελώς εκτός φάσης στέρεο μιξ του drum set που παίζει τον ρόλο της "κόλλας" ανάμεσα στα επιμέρους συστατικά αλλά και που διευρύνει σημαντικά την στερεοφωνική εικόνα. Στο κλιπ που ανέβασα είναι αρκετά χαμηλά σε level αλλά μπορεί κατά βούληση να αλλάξει την συνολική αισθητική του αποτελέσματος. Στην συγκεκριμένη περίπτωση χρησιμοποίησα ένα ζευγάρι φτηνά κινέζικα ribbon των οποίων το έντονο HF roll off ταιριάζει απόλυτα στην περίσταση. Τα ribbon γενικότερα είναι πολύ καλή επιλογή για room mic όταν το ζητούμενο είναι κάτι σαν αυτό που περιέγραψα πιο πάνω. Στην συγκεκριμένη περίπτωση είναι γύρω στα 2 μέτρα δεξιά και αριστερά από την θέση του ντράμερ σε ύψος περίπου 20 με 30 εκ. από το πάτωμα. Στην συνέχεια πηγαίνουν σε ένα ζευγάρι JLM Audio TG500 (τα οποία έχουν έναν πολύ χαρακτηριστικό υπεροδηγημένο μεσαίο ήχο, βασισμένα στις ΕΜΙ κονσόλες) και από εκεί σε ένα υπεργρήγορο και "άγριο" compression από ένα stereo linked Distressor pair αλλά με εντελώς διαφορετικό gain detection style σε κάθε κανάλι.
       
      Σε ότι αφορά το kick drum, όπως φαίνεται και στην φωτό, χρησιμοποιήθηκε ένα μικρό "τούνελ" με την βοήθεια του κέλυφους μιας άλλης κάσας και μιας παχιάς κουβέρτας, ώστε το μικρόφωνο να τοποθετηθεί έξω από την κάσα αλλά ταυτόχρονα να ελαχιστοποιηθεί
       

       
      το spill από τα υπόλοιπα τύμπανα αλλά και ουσιαστικά να "κατευθυνθεί" ο αέρας από το resonant skin της κάσας προς τα εμπρός.  Πολύς κόσμος πιστεύει λανθασμένα πως για να πετύχει έναν πιο punchy ήχο στην κάσα, θα πρέπει το μικρόφωνο να είναι πολύ κοντά στον κόπανο και σίγουρα μέσα στο κελυφος... κάτι τέτοιο φυσικά δεν ισχύει, απλά η τοποθέτηση του μικροφώνου μέσα στην ίδια την κάσα "γλυτώνει" πολύ κόπο..... στην πραγματικότητα και όπως σε όλα τα τύμπανα το αποτέλεσμα είναι πάντα καλύτερο όταν καταφέρνουμε να "πιάσουμε" το σύνολο της εικόνας και όχι απλά ένα μικρό μέρος της.
      Το μικρόφωνο είναι το D112 στο Duall99V JLM Audio, με παράλληλο γρήγορο hard knee compression από το 9098 (μιξαρισμένο στο ίδιο bus) και στην συνέχεια (μέσα στο DAW) στο TBK Sonalksis (παράλληλα μέσω aux) για να αποκτήσει αυτό το ssl style "slap".  
       
      enjoy.
    • npap
      Εισαγωγή (και κατιτίς ακόμα)
       
       
      αφορμή γι αυτό το θέμα μια κουβεντούλα περί mastering (μια από τις πολλές διαχρονικά) που έγινε το καλοκαίρι… τότε λόγω του ότι όπως είχα πει την συγκεκριμένη στιγμή το μόνο mastering που με ενδιέφερε ήταν αυτό του ούζου στο mix του γαλέου σκορδαλιά με το χταποδάκι, δεν συμμετείχα (αν και με έτρωγε) και είχα επιφυλαχθεί για ένα ανάλογο τεστάκι όταν με το καλό γυρίσω (ντάξει έχω γυρίσει καιρό αλλά δεν ήταν και το πιο εύκολο να το κάνω τουλάχιστον όπως ήθελα οπότε συγχωράτε με και κάλιο αργά κλπ κλπ)…
       
      σε εκείνη την κουβεντούλα λοιπόν ( Mastering θέματα... ) όπως εξελίχθηκε, ειπώθηκαν πολλά και για τον εν γένει ρόλο του mastering και για την φύση του και για τον λόγο που κάποτε ξεκίνησε σαν διαδικασία και πιστεύω ότι θα λύθηκαν αρκετές απορίες στους μη μυημένους… βεβαίως βεβαίως (σιγά μη δεν γινόταν), στα περί τρόπου διεκπεραίωσης η κουβέντα γρήγορα πέρασε τηρουμένων των αναλογιών και στο ποιος είναι στους αιώνες των αιώνων ο «NBA goat»… o Μichael Jordan ή ο Lebron James (στα καθ ημάς ο πάλαι ποτέ MJ το analog gear και ο σύγχρονος LJ το digital)…
       
      analog vs digital  λοιπόν… ok!... μεγάαααλο ζήτημα… καθώς πάει πρώτα θα λυθεί το μεσανατολικό και κατόπιν βλέπομεν και γι αυτό… δυστυχώς οι υποστηρικτές του πρώτου (που κατά κανόνα είναι και «οπαδοί») εμμένουν στην υποκειμενικότητα της ακουστικής αντίληψης και παραβλέπουν (χωρίς κακή πρόθεση θέλω να πιστεύω) την έννοια της «πιστότητας» ως κριτήριο, προκρίνοντας την τέρψη… η οποία όμως δυστυχώς (ή και ευτυχώς κατά περίπτωση) δεν έχει «σταθερές» ως reference point (απαραίτητα στοιχεία για αντικειμενικές συγκρίσεις)… το όλο πράγμα δεν είναι φυσικά καθόλου περίεργο και λόγω αυτής καθαυτής της ιδιαίτερης ατομικής προσλαμβάνουσας που βάζει στην άκρη την αντικειμενικότητα, οι επιστήμες της Ακουστικής και της Ψυχολογίας (κυρίως γιατί εμπλέκονται και άλλες), έχουν αναπτύξει τον σημαντικό κλάδο της Ψυχοακουστικής…
       
      τες πα… δεν αντιλέγω (και έχω απολαύσει προσωπικά κατά κόρον ως πάλαι ποτέ κακό παιδί του hi end) τα κατά περίπτωση (ειδικά σε ακριβές υλοποιήσεις) ευάκουστα στην πράξη αποτελέσματα που παράγουν τα  artifacts των αναλογικών συστημάτων εγγραφής επεξεργασίας και κατ επέκταση αναπαραγωγής… όμως δεν μπόρεσα ποτέ να παραβλέψω το ότι ναι μεν η φύση στο επίπεδο που μπορούμε (αυτή τη στιγμή) να αντιληφθούμε είναι «αναλογική» αλλά ένα από τα μεγαλύτερα εργονομικά (και όχι μόνο) δώρα που μας έχει κάνει, είναι η δυνατότητα να μπορούμε πλέον να την «ψηφιοποιούμε»…
       
      και ναι οι πηγές μας είναι αναλογικές… και ναι μέχρι το στάδιο του A/D κονβέρτορα ο αναλογικός εξοπλισμός ως «αρχή» είναι το ήμισυ του παντός… από την στιγμή όμως που το «σωστά παραγόμενο» σήμα θα μετατραπεί σε ψηφία και θα αναπαραχθεί ως ψηφιακό αρχείο πλέον, ποτέ δεν κατάλαβα την λογική να το «υποβιβάσουμε» σώνει και καλά προσθέτοντάς του αρμονικές παραμορφώσεις και λοιπές εν δυνάμει αναλογικές αμαρτίες (εννοείται ότι και στο στάδιο της ψηφιακής επεξεργασίας μπορούμε να κάνουμε τα ίδια και χειρότερα με κάποιους κακούς αλγορίθμους αν δεν προσέξουμε)…
       
      το περιβόητο «αναλογικό χρώμα» (πρέπει να) δίδεται εξ αρχής (άντε και υβριδικά με επιμέρους outboard παρεμβάσεις) κατά το mix… ο κανόνας του SISO (shit In, shit out) ούτε εδώ συγχωρεί οποιαδήποτε αβάσταχτη (ακόμα και κατ ανάγκη) ελαφρότητα στο είναι…
       
      καλώς ή κακώς το mastering (πλέον των ειδικών περιπτώσεων που απαιτείται λόγω συνθηκών και μέσων μια οριζόντια επέμβαση) λίγα πράγματα μπορεί να κάνει ως προς την «ποιότητα» σε μια παραγωγή… να κάνει μια κακή λιγότερο κακή?... μια καλή λίγο καλύτερη?... ναι… μια άριστη όμως?... περισσότερες πιθανότητες έχει να την χαλάσει (ειδικά αν ο εκτελών δεν είναι ανάλογα άριστος ώστε να ξέρει καλά κυρίως το τι να μην κάνει κι όχι το αντίθετο)… είμαι από τους τυχερούς (μπα μάλλον άτυχους) που έχουν βιώσει τον «βιασμό» master tapes κατά την μεταφορά τους στο ελληνικό βινύλιο… τσι καημέναι… τύφλα ναχει το loundnes war από τους κατοπινούς ψηφιακούς δολοφόνους σήματος… γιατί έχομεν κι από δαύτους μπόλικους στην πολύπαθη audio ιστορία (χωρίς να με εξαιρώ εννοείται γιατί όλοι έχουμε βάλει το χεράκι μας)… anyway…
       
      προσωπικά σέβομαι την αισθητική του καθενός (κυρίως γιατί απαιτώ να σέβονται ανάλογα και την δική μου) αλλά δεν μπορώ το να θυσιάζουν εύκολα στον βωμό της, την αντικειμενικότητα (στο όποιο επίπεδο αυτή μπορεί να αποδεικνύεται πέραν της απλής θεώρησης-εκτίμησης-επιθυμίας)…
       
       
      Κυρίως Θέμα (ξέρω ξέρω επιτέλους)
       
      ντάξει καλό το μπλα μπλα (ειδικά γι αυτόν που το ξερνά εκτονωτικά όπως ο υποφαινόμενος) αλλά πάμε και επί του πρακτέου… συνήθως στις παρέες (όπως θεωρώ ότι είμαστε κι εμείς εδώ) αρεσκόμαστε στο να συζητάμε υπερβατικά ως προς την καθημερινότητα μας… π.χ. παρκάρουμε όπως μπορούμε τα φιατάκια μας έξω από την συνοικιακή μπυραρία και μπαίνουμε μέσα για να μιλήσουμε με πάθος (και ρομαντισμό ενίοτε) για απρόσιτα σούπερ καρς!!!... θεμιτό και εκτονωτικό ενίοτε δε λέω, αλλά εν προκειμένω με θεωρώ πιο χρήσιμο στην ομήγυρη όποτε μιλάω για «φιατάκια» παρότι έτυχε να έχω «οδηγήσει» και αρκετά «σουπερ καρς»…
       
      έτσι αποφάσισα να παρουσιάσω εδώ όσες ολοκληρωμένες (το δυνατόν) mastering suites μπόρεσα να βρω… κριτήρια?...  κυρίως η ευκολία χρήσης και οι όποιοι αυτοματισμοί καθώς και η πληθώρα presets (ως βάση εκκίνησης) που θα εξισορροπούσαν σε ένα βαθμό την έλλειψη εμπειρίας του κάθε μέσου μουσικού που θα καλεστεί να τις χρησιμοποιήσει στο προσωπικό του studio…
       
      οι διαφορές τους χρηστικά είναι αρκετές (άλλες είναι standalone, άλλες λειτουργούν και ως Vst, άλλες είναι μόνο online, άλλες λειτουργούν μόνο αυτόματα, άλλες με reference αρχεία και πολλές άλλες μικρότερης ή μεγαλύτερης σημασίας στην πράξη) αλλά το σίγουρο είναι ότι κάποιες μπορούν όντως να παράγουν ένα ικανοποιητικό αποτέλεσμα χωρίς να χρειάζονται μια ιδιαίτερη σπουδή που θα σας αποπροσανατολίσει από την μουσική σας (που πάντα πρέπει να παραμένει στην πρώτη γραμμή)…
       
       
      Συνθήκες
       
      Θα μου πείτε κι εσείς με την σειρά σας τώρα:
       
      -        -Καλά ρε θείο… προς τι το «τεστ»?... γιατί δεν μας τις ανέφερες ονομαστικά (απλά να μην ψάχνουμε) και να βαζες και κάποια από τα ηχητικά δείγματα που θα διέθεταν ως demo?... τι το κούρασες το πράμα?...
       
      Χμ!!!... ναι αλλά όχι… τα αποτελέσματα της σύγκρισης θάταν τελείως αποπροσανατολιστικά χωρίς κάποια κοινά reference points για όλες… απόλυτα συμπεράσματα έτσι κι αλλιώς δεν μπορούν να εξαχθούν λόγω της φύσης του εγχειρήματος αλλά προσπάθησα το δυνατόν να μην αδικήσω καμία (έτσι κι αλλιώς ο τυχόν ενδιαφερόμενος να αποκτήσει κάποια θα κάνει και μια πιο εμπεριστατωμένη έρευνα πριν)…
      έτσι έκανα mix  σε δύο επιτηδευμένα διαφορετικά κομμάτια και ακολούθως ένα υποτυπώδες “mastering” στα 14Lufs με κάθε μία από αυτές, με χρήση eq, comp, limiting  και ελαφρύ imaging όπου δινόταν η δυνατότητα… στις «αυτόματες» χρησιμοποιήθηκαν τα βασικά τους reference στις υπόλοιπες το δυνατόν κοινές επιμέρους ρυθμίσεις…
       
      προσπαθώντας να εξομοιώσω τις καθημερινές συνθήκες του μέσου μουσικού «προς το χειρότερο» (για να εξισορροπήσω και μια τυχόν μεγαλύτερη μου εμπειρία από κάποιους νέους φίλους μας) το mix έγινε αυστηρά σε διάρκεια 2 ωρών για το καθένα χρησιμοποιώντας την onboard κάρτα του υπολογιστή μου πάνω στα 4ιντσα Roland MA-15D για μόνιτορ (απόκριση αισιόδοξα μέχρι τα 70hz), βραδινές ώρες και σε εντάσεις που υπολείπονται δραματικά από τις ιδανικές για μίξη (αυτές άλλωστε έτσι κι αλλιώς θαταν σίγουρα αιτία διαζυγίου και σας αγαπώ πολύ δε λέω, αλλά λιγότερο από την Σοφία)…
       
      το αυτό και για τα υποτιθέμενα «mastering» με την διαφορά ότι ο χρόνος για την κάθε σουίτα περιορίστηκε στα 15 λεπτά περίπου (1-2 λεπτά πάνω κάτω)… προηγήθηκε μια διερευνητική μέρα όπου ασχολήθηκα με όλες μαζί από λίγο ώστε να γνωρίσω τις βασικές τους λειτουργίες για να μην ψάχνομαι εις βάρος κάποιας την στιγμή του τεστ… τέλος το καθένα από όλα έγινε διαφορετική μέρα για την αποφυγή αδικίας λόγω ακουστικής κόπωσης (ένας από τους λόγους της αργοπορίας μου)…
       
       
       
       
      Mastering suites (άντε και το ζουμί)
       
      να σημειώσω πριν ότι οι δύο πρώτες πέραν της διαχείρισης της δυναμικής περιοχής και της συχνοτικής επέμβασης προσφέρουν και διάφορες άλλες δυνατότητες που δεν είναι του παρόντος να αναφερθώ αλλά  μπορείτε όσοι ενδιαφερθείτε περαιτέρω να δείτε στα official sites τους που παραθέτω…
       
       
      Finalizer
       
      (stand alone)
       

      βασισμένη στο κλασικό πλέον mastering hardware της tc electronic που έφερε «επανάσταση» στον χώρο στα τέλη της δεκαετίας του 90…
       
      -αρκετές δυνατότητες
      -αρκετές ρυθμίσεις
      -πολλά presets ως βάση 
      -πολύ καλή εργονομία
      -πολύ εύκολη για τους πιο άπειρους
       
      https://finalizer.com
       
       
       
       
      Ozone 9
       
      (stand alone και Vst)
       

       
      κλασική στο είδος της και η σουίτα της iZotope στην ένατη της έκδοση από το 2003… την χρησιμοποιούν πολλοί επαγγελματίες…
       
      -πολλές δυνατότητες
      -πολλές ρυθμίσεις
      -πολλά presets ως βάση 
      -καλή εργονομία
      -σχετικά εύκολη για τους πιο άπειρους
       
      https://www.izotope.com/en/products/ozone.html
       
       
       
       
      Lurssen Mastering Console
       
      (stand alone και Vst)
       

      Η νέα σουίτα της IK Multimedia (και με free version για IOS που μπορεί να χρησιμοποιηθεί επικουρικά)…
       
      -μέτριες δυνατότητες με ελλείψεις στο metering
      -ελάχιστες ρυθμίσεις
      -αρκετά presets ως βάση
      -πολύ καλή εργονομία
      -πολύ εύκολη για τους πιο άπειρους (σε όσα προσφέρει)
       
      https://www.ikmultimedia.com/products/lurssen/index.php?p=info
       
       
       
       
      AAMS (Automatic Audio Mastering System)
      (stand alone)
       

       
      σουίτα με παρωχημένης αισθητικής περιβάλλον, που προσφέρει (υποτίθεται) αυτοματοποιημένο mastering βασισμένο σε μια βάση δεδομένων που αποτελείται από πρότυπα αναφοράς διάφορων μουσικών ειδών (σε δικού της τύπου αρχεία αλλά μπορείς να φτιάξεις και δικά σου)…
       
      -ελάχιστες δυνατότητες (στην auto λειτουργία), πολλές σε manual
      -ελάχιστες ρυθμίσεις (στην auto λειτουργία), πολλές σε manual
      -πολλά presets ως βάση, σε μορφή reference styles
      -κακή εργονομία (δεν είναι καν real time)
      -πολύ εύκολη για αρχάριους (σε όσα προσφέρει σε auto mode), δυσνόητη και μη λειτουργική (προσωπική εκτίμηση) σε manual
      -παραγόμενα αρχεία με true peaks
      -λάθος οι εντάσεις σε σχέση με τον στόχο
       
       
       
       
       
       
      BandLab
       
      (online)
       

       
      διαδικτυακή πλατφόρμα για μουσικούς και όχι μόνο, που προσφέρει και δωρεάν online auto mastering… από την εταιρεία που έχει αγοράσει την Cakewalk και διανέμει πια δωρεάν το αγαπητό μου Sonar…
       
      -3 presets ως βάση χωρίς δυνατότητα περαιτέρω επέμβασης
      -πολύ καλή εργονομία
      -πάρα πολύ εύκολη για τους πιο άπειρους (σε όσα προσφέρει)
      -παραγόμενα αρχεία με true peaks
      -χωρίς δυνατότητα στόχου έντασης
      -bug κατά την εξαγωγή του audio αρχείου (το παράγει σωστά χωρίς όμως την επέκταση που δηλώνει το είδος του και πρέπει να την συμπληρώσεις πληκτρολογώντας, πχ .wav)
       
       

       
       
       
      SCHNALZ
       
      (online)
       

       
      δωρεάν (με προεραιτικό donate) διαδικτυακή υπηρεσία online auto mastering…
       
      -ελάχιστες επιλογές χωρίς ρύθμιση (bass, treble, wide κλπ)
      -6 styles χωρίς δυνατότητα περαιτέρω επέμβασης τους
      -πολύ καλή εργονομία
      -πάρα πολύ εύκολη για τους πιο άπειρους
      -export master  wav  μόνο στα 44Khz/16bit
       -χωρίς δυνατότητα στόχου έντασης
       
       
       
       
       
      Various Vst
       
      (VST plugins)
       

       
      εδώ έχουμε να κάνουμε με διάφορα plugins που είναι ψηλά στις προτιμήσεις μου τελευταία και που χρησιμοποίησα ενδεικτικά ως μικτή σουίτα σύμφωνα με τους παραπάνω κανόνες και στους χρόνους των υπολοίπων, για λόγους σύγκρισης…
       
      FabFilter Pro-Q 3 ως EQ,
      https://www.fabfilter.com/products/pro-q-3-equalizer-plug-in
       
      FabFilter Pro-C 2 ως compressor με M/S για imaging control κατά περίπτωση
      https://www.fabfilter.com/products/pro-c-2-compressor-plug-in
       
      u-he Presswerk ως compressor
      https://u-he.com/products/presswerk/
       
      FabFilter Pro-L 2 ως limiter 
      https://www.fabfilter.com/products/pro-l-2-limiter-plug-in
       
      DMGAUDIO DUALism ως σύστημα signal analysis…
      https://dmgaudio.com/products_dualism.php
       
      -πάρα πολλές δυνατότητες συνδυαστικά
      -πάρα πολλές ρυθμίσεις
      -πολλά presets ως βάση  για τα περισσότερα ατομικά αλλά που δυστυχώς όπως είναι φυσικό κανένα συνδυαστικό για όλα
      -καλή εργονομία γενικά
      -σχετικά δύσκολη για τους πιο άπειρους
       
       
       
       
      Επίλογος (παρά του λόγου του παράλογου)
      Αυτό ήταν λοιπόν… ξέρω ότι μάλλον σας κούρασα αλλά περιμένω με ενδιαφέρον την γνώμη σας… δώστε προσοχή στο πως η κάθε μία σουίτα αντιμετώπισε το αρχικό mix… δεν είναι απαραίτητο να σας αρέσει (δεν κρίνεται αυτό και άλλωστε ο καθένας σας θα το έκανε διαφορετικό και πολλοί καλύτερο)… το θέμα είναι αν η διαδικασία ανέδειξε θετικά κάποια  στοιχεία του (και ποια σουίτα το έκανε συγκριτικά καλύτερα) χωρίς να αλλοιώσει τον χαρακτήρα των βασικών αρχικών επιλογών πέραν της έντασης…
       
       
       
       
       
      ΥΓ1 και για μια πιο εργονομική διαδικασία κατά την σύγκριση εδώ όλα τα tracks συγκεντρωμένα:
       
      NPap noiz test - All SoundCloud Tracks
       
      ΥΓ2 Το SoundCloud  συμπιέζει πλέον το σήμα σε AAC στα 256… σίγουρα τα πράγματα είναι αρκετά καλύτερα ηχητικά από παλιότερα αλλά αν θέλετε να είστε περισσότερο αντικειμενικοί (και φυσικά αν πρόκειται να ακούσετε από ένα σύστημα αναπαραγωγής που θα μπορεί να αναδείξει την διαφορά), ανέβασα τα  αρχεία εδώ σε 96Khz/24bit για download…
       
      Corina WAVs 24-96
       
      JB song WAVs 24-96
    • pipityri
      Αγαπητοί φίλοι, με αφορμή το line του Matteo Mancuso που ανέβασα πρόσφατα, παρουσιάζω εδώ μία βήμα προς βήμα μεθοδολογία για το πως μπορεί κανείς να εξάγει υλικό για μελέτη τεχνικής και vocabylary από licks και lines που μαθαίνει-ώστε, τελικά, να μαθαίνει ΑΠΟ αυτά και να αποφύγει απλά να παπαγαλίζει τις φράσεις των άλλων. Το υλικό που προκύπτει με αυτόν τον τρόπο μπορεί να χρησιμοποιηθεί με αμέτρητους τρόπους,σύμφωνα με τα γούστα και κέφια του καθενός.
       Χρησιμοποιώ σαν παράδειγμα τα δύο πρώτα μέτρα από το line του Matteo. Στο αρχείο που επισυνάπτω θα βρείτε σε tab και μουσική σημειογραφία πως το συγκεκριμένο απόσπασμα αναλύεται σε μικρά τμήματα, πως το καθένα μπορεί να μελετηθεί ξεχωριστά και πως μπορούν τελικά να επανασυντεθούν ενώ στο μεταξύ προάγουν την κατανόηση τόσο του υλικού όσο και του οργάνου. 
       
       Ακολουθούν μερικές επεξηγήσεις.  Χρησιμοποιώ την αρίθμηση  μέτρων και σελίδων για ευκολία.
       
      -Μέτρο 1...οι πρώτες 8 νότες του  line είναι ένα arp Cm7, με το F σαν περαστική νότα. 
      -Μέτρα 2-9...η θέση του arp που έχει χρησιμοποιηθεί, αρχικά σε Cm7 και αμέσως μετά σε όλες τις βαθμίδες της σκάλας (ΑbMajor). Θα προσέξετε πως το fingering μεταφέρεται οριζόντια στην ταστιέρα, διατηρώντας την γεωμετρία του πρωτότυπου. Αυτό ισχύει και για την συνέχεια και τα οφέλη είναι πολλαπλά.
      -Μέτρα 11-15...ολόκληρο το τμήμα του πρωτότυπου μεταφέρεται σε κάθε βαθμίδα της σκάλας, δίνοντας 6 ακόμα παραλλαγές.
      Από δω και στο εξής κάθε ομάδα τεσσάρων 16ων του υπό εξέταση παραδείγματος αποτελεί ένα δομικό υλικό με ξεκάθαρη ταυτότητα.
      -Μέτρα 17-23....arp Gm7b5, μεταφέρεται-με το ίδιο fingering- σε όλες τις βαθμίδες.
      -Μέτρο 24....στο προηγούμενο προστίθεται ένα chromatic fragment.
      -Μέτρα 25-31...και μεταφέρεται σε όλες τις βαθμίδες.Η χρωματική νότα, σε κάποιες περιπτώσεις μπορεί να μπει και σε άλλο σημείο-εδώ πρόκειται για προσωπική επιλογή, κάτι που πρέπει να υπάρχει συνεχώς.
      -Μέτρο 33...ακόμα ένα arp, με άλλο fingering (τμήμα του arp στην αρχή του line)
      -Μέτρα 34-39....σε όλες τις βαθμίδες.
      -Μέτρο 41...στο προηγούμενο προστίθεται ακόμα ένα χρωματικό fragment και...
      -Μέτρα 42-47....μεταφέρεται.
      Από το μέτρο 49, τα δύο προηγούμενα ενώνονται και μεταφέρονται σε όλες τις βαθμίδες.
      Το επόμενο τμήμα του line αποτελείται από δύο διαφορετικά structures, πρόκειται για triads συν μία νότα. Το πρώτο  είναι το κλασικό 1-2-3-5 (δηλαδή προσθέτει σαν περαστική ανάμεσα στις νότες του ακόρντου την 2η βαθμίδα) κάτι που χρησιμοποίησε κατά κόρον ο Coltrane(Giant Steps κλπ). Το δεύτερο είναι το 1-3-4-5 που εδώ παρουσιάζεται στην μετάθεση 3-4-5-1. O Matteo παίζει την τελευταία νότα στο τάστο 16 της B, προφανώς για να ενώσει με αυτό που ακολουθεί. Εδώ την έχω στο 11 της E.
      Από το τέλος της σελίδας 3 μέχρι το μέτρο 73, αυτά τα δύο μεταφέρονται το καθένα ξεχωριστά.
      -Μέτρο 76...Όλα τα προηγούμενα ενώνονται ξανά στο αρχικό line που αυτή τη φορά μεταφέρεται σαν non stop sequense σε όλες τις βαθμίδες.  Λογικά, κάποιος θα παίξει το τελευταίο μέτρο στην αρχή, προτίμησα να ξεκινάω κάθε βήμα με το πρωτότυπο για λόγους ευκρίνειας.
       
      Όλα τα παραπάνω είναι κάποιες από τις πιθανότητες. Υλικό μπορεί να μεταφερθεί σε άλλα string sets, σε άλλου τύπου σκάλες και φυσικά μπορεί/πρέπει να συνδυαστεί με άλλο υλικό από άλλες πηγές ή που ήδη έχει κανείς στα χέρια του.
       
      Ελπίζω να το βρείτε χρήσιμο. Αν όχι, θα σας στα ζαλίσω μέχρι να καταλάβετε. 🙂
       
      Developing Practice Material.pdf
    • Yannis Methenitis
      Το μεγαλύτερο μυστικό για να ηχογραφήσουμε μια καλή ηλεκτρική κιθάρα, είναι ο ίδιος ο ήχος που βγαίνει από το ηχείο του ενισχυτή μας. Δηλαδή ο συνδυασμός της κιθάρας, του ενισχυτή και των χεριών του κιθαρίστα. Πέρα απο αυτό όμως είναι πολύ σημαντικές κάποιες βασικές γνώσεις ηχοληψίας, για την σωστή αποτύπωση του ήχου αυτού, όπως τα παρακάτω.
       
      1. Τοποθέτηση μικροφώνων
      Συνήθως ένα Shure SM57 ή κάποιο δυναμικό μικρόφωνο φωνής κοντά στο ηχείο, στοχεύοντας στο κέντρο του μεγαφώνου στα 5-10εκ. περίπου, με κλίση 45 μοιρών ή εναλλακτικά 90 μοίρες στην μέση απόσταση του κώνου απο την περιφέρεια.
      Η κλίση ως προς το μεγάφωνο είναι σημαντική. Μη ξεχνάτε ότι ο ακροατής δεν ακούει μπροστά στο μεγάφωνο αλλά υπό γωνία
      και αν πειραματιστείτε φορώντας ακουστικά, θα βρείτε τον ήχο που έρχεται στ' αυτιά σας. Οσο μεγαλύτερη η κλίση τόσο πιο μαλακά τα πρίμα.
      Σκεφτείτε πως ρυθμίζετε το equalizer μετακινώντας το μικρόφωνο.

      Αν θέλουμε περιπέτεια, ένα πυκνωτικό μικρόφωνο (Neuman U87, AKG 414) μπορεί να ακολουθήσει σε απόσταση ενός μέτρου, στο ίδιο ύψος, περιμετρικά, (ακόμα και πίσω απο την καμπίνα) στοχεύοντας προς το μεγάφωνο.

      Αν θέλουμε να το παρακάνουμε;
      Άλλο ένα πυκνωτικό μικρόφωνο στη τριπλάσια απόσταση από το προηγούμενο. (δηλ. στα 2,5 - 3 μέτρα ) και στο ύψος των αυτιών μας λειτουργεί άψογα σε συνδυασμό.
      Με αυτό το στήσιμο έχουμε 3 πηγές που μπορούμε να γράψουμε σε τρία διαφορετικά κανάλια και να μειξάρουμε κατά βούληση αργότερα, για να πετύχουμε τον δικό μας ήχο. Προϋπόθεση για τα μακρινά μικρόφωνα είναι ο σωστός χώρος.
      Ένας καλός ροκ ήχος επιτυγχάνεται συνήθως με το κοντινό μικρόφωνο, περασμένο σε κάποιο compressor (από το insert της κονσόλας) με ratio 4:1 και λίγο βάθος - reverb. Πολλοί καταξιωμένοι κιθαρίστες με μαγάλη δισκογραφία δεν μπαίνουν καν στη διαδικασία περισσότερων μικροφώνων.

      2. Διαφορά φάσης
      Λάβετε όμως υπ' όψη ότι με τις “περιπέτειες” έρχονται και τα προβλήματα. Αυτά είναι διαφορές φάσης μεταξύ των μικροφώνων, δηλαδή οι πηγές δεν φτάνουν ταυτόχρονα στο μέσο ηχογράφησης με αποτέλεσμα η μία πηγή ήχου να ακυρώνει την άλλη. Ετσι το αποτέλεσμα είναι αναιμικό και συνήθως ο ήχος εξαφανίζεται όταν κάποιος ακούσει την μείξη μονοφωνικά. Γενικός κανόνας τοποθέτησης για την αποφυγή τετοιων φαινομένων, είναι η σχέση απόστασης των μικροφώνων μεταξύ τους να είναι 3 προς 1. Δηλαδή το μικρόφωνο που ακολουθεί τοποθετείται 3 φορές την απόσταση του πρώτου από την πηγή.

      3. Τα μικρόφωνα σαν EQ
      Aν θέλουμε να μπούμε στις “περιπέτειες” που λέγαμε παραπάνω και γράψουμε με περισσότερα μικρόφωνα, στη μείξη μπορούμε να προσθέσουμε σιγά – σιγά στο κοντινό και μέχρι την επιθυμητή ισορροπία, τον ήχο από τα άλλα μικρόφωνα.
      Θα έχουμε τη λεπτομέρεια του κοντινού, με τον γεμάτο ήχο του χώρου από το δεύτερο, ενώ το τρίτο θα προσθέσει μπάσα λόγω της απόστασης. Μπορούμε να δώσουμε όγκο και πλάτος με panning δεξιά – αριστερά.
      Πειραματιστείτε με τη σχέση των τριών μικροφώνων για το επιθυμητό αποτέλεσμα. Κανόνας δεν υπάρχει. Δοκιμάστε κάθε πιθανή τοποθέτηση μικροφώνου. Πίσω από την ανοιχτή καμπίνα, με κλίσεις κάποιων μοιρών ως προς το μεγάφωνο για πιό μαλακά πρίμα, κλπ. κλπ.

      4. Προσοχή στο βάθος!
      Είναι προτιμότερο να γράψουμε “ξερά / στεγνά” και να προσθέσουμε αργότερα στη μείξη stereo βάθος, παρά να έχουμε το mono spring reverb του ενισχυτή και να μη μπορούμε να το αφαιρέσουμε στη συνέχεια.

      5. Πειραματιστείτε
      Επίσης μπορείτε να γράψετε παράλληλα και ήχο από το speaker emulation ή recording-out του ενισχυτή (εφ' όσον υπάρχει). Μπορείτε να προσθέσετε κάποιο Vst εφέ μετά ή να χρησιμοποιήσετε κάποια κιθαριστική σουίτα preamp/fx και να το μειξάρετε με τα μικρόφωνα.

      6. Διόρθωση
      Το σημαντικότερο είναι ο ήχος να είναι σωστός από την πηγή του.
      Αν όμως θέλουμε να διορθώσουμε κάτι, οι ύποπτες συχνότητες που επηρεάζουν την κιθάρα, είναι τα 300-500hz, τα 700hz για πιό “ξύλινο” ήχο, τα 1000hz για να ξεχωρίσει, τα 3000hz για περισσότερο bite, ενώ τα 5, 8 και 10khz θα την πριμάρουν. Προσωπικά ούτε αυτόν τον άτυπο "κανόνα" δεν ακολουθώ. Απλά ψάχνω κάθε φορά την ύποπτη συχνότητα που θέλει συνήθως υποτονισμό.

      Αυτά τα ολίγα αλλά σημαντικά αν ακολουθηθούν σωστά και έχετε όρεξη, θα βοηθήσουν πολύ να αποτυπώσετε τον ήχο της κιθάρας σας σε μια  ηχογράφηση.

      Υ.Γ. Να σημειώσω εδώ πως τα παραπάνω μικρόφωνα είναι τα πιο συνηθισμένα, όμως πέρα απο τις εναλλακτικές προτάσεις άλλων εταιρειών Sennheiser, AKG στα δυναμικά και τις δεκάδες επιλογές πυκνωτικών απο παραδοσιακούς κατασκευαστες όπως Rode, Beyer και μυριάδες καλά και κακά κινέζικα, πολλοί ηχολήπτες προτιμούν κατασκευές Ribbon όπως τα Royer Labs R-121, Beyerdynamic M160 και Coles 4038 μεταξύ άλλων για τον χαρακτηριστικό τους ήχο.
    • Superfunk
      Ο σωστός τρόπος τοποθέτησης χορδών.

      Επειδη ολα τα προβληματα tuning ξεκινανε απο το γεγονος οτι λιγοι κιθαριστες ξερουν να περνανε σωστα τις χορδες τους ο σωστος τροπος ειναι ο εξης:
       
      Κλειδια lock (sperzel, gotoh, grover, schaller κτλ) περναμε την χορδη απο τον καβαλλαρη και μετα απο την τρυπα του κλειδιου φροντιζοντας να την τεντωσουμε οσο το δυνατον περισσοτερο ετσι ωστε να μην «γυρισει» καθολου γυρω απο το κλειδι μολις ασφαλισουμε το μηχανισμο. Αν η χορδη εχει εστω και ενα γυρισμα πανω σto tuner shaft εχουμε ουσιαστικα καταστησει το κλειδι αχρηστο Απλα κλειδια με την τρυπα στο πλαiνο μερος του tuner shaft (τα πιο συνηθισμενα δηλ. gotoh, shaller, grover, κτλ). Ο σκοπος ειναι να τυλιξουμε την χορδη ετσι ωστε να μην ξεκουρδιζει και να υπαρχει αρκετη γωνια, κλιση πισω απο το nut για να μην εχουμε τριξιματα (στα lock κλειδια αυτο γινεται αυτοματα μια και ειναι staggered)
      Στις κιθαρες που εχουν δυο string trees ή μεγαλη κλιση στο headstock (π.χ gibson) περναμε τη χορδη απο τον καβαλλαρη και μετα την περναμε απο την τρυπα του κλειδιου, την τεντωνουμε ωστε να μην εχει slack και αμέσως την λυγιζουμε προς το εσωτερικο του headstock μετά την περναμε κατω απο τον εαυτο της ετσι ωστε να κανουμε εναν «κομπο». Ετσι ουσιαστικα κανουμε ενα lock χωρις lock κλειδια. Αυτος ειναι και ο καλυτερος τροπος μια και μετα το στρεσαρισμα τον χορδων το κουρδισμα μας θα κραταει εκπληκτικα.


      Στις κιθαρες τυπου fender που δεν εχουν παρα ενα string tree και μικρο headstock angle περναμε την χορδη απο τον καβαλαρη και μετα απο την τρυπα του tuner και φρoντίζουμε να τυλιξουμε γυρω απο το τuner 3-4 στροφες (οχι παραπανω) προσεχοντας να μην γινεται overlapping δηλ. Να μην τυλιγουμε την μια στροφη πανω στην αλλη και να «κατεβαινουν» οι στροφες προς τη βαση του κλεδιου. ια την σολ χορδη επειδη συνηθως τριζει χωρις string tree πολυ προσεκτικα τυλιγουμε 5-6 στροφες για να μεγαλωσει η γωνια με το nut.
       

      Κλειδια τυπου vintage split shaft (σαν αυτα που εχουν τα μοντελα vintage της fender). Τα κλειδια αυτα εχουν την τρυπα απο πανω, για ασφαλεια οποτε πρεπει να κοψουμε την χορδη στο σωστο μηκος πριν την τοποθετησουμε. Περναμε παλι την χορδη απο τον καβαλαρη και μετα την κοβουμε 3 κλειδια πανω απο αυτο που θα την τοποθετησουμε (πχ. αν τοποθετουμε την μι μπασα κοβουμε την χορδη στο υψος του κλειδιου της σολ κ.ο.κ) βαζουμε την ακρη της χορδης βαθια μεσα στην οπη του tuner την λυγιζουμε και φρoντίζουμε να τυλιξουμε γυρω απο το τuner 3-4 στροφες προσεχοντας να μην γινεται overlapping δηλ. Να μην τυλιγουμε την μια στροφη πανω στην αλλη και να «κατεβαινουν» οι στροφες προς τη βαση του κλεδιου. Για την σολ χορδη επειδη συνηθως τριζει χωρις string tree πολυ προσεκτικα τυλιγουμε 5-6 στροφες για να μεγαλωσει η γωνια με το nut.

      Παντα «τεντώνουμε» τις νεες χορδες τραβωντας απαλα μακρια απο την ταστιερα. Στις κιθαρες με τρεμολο βοηθαει να κανουμε και μερικα υπερβολικα τραβηγματα με το τρεμολο.
       
      Η ρύθμιση της κιθάρας (setup).
       
      1. Πρώτα απ'ολα τσέκαρουμε αν το μπράτσο εχει πολύ relief με τον εξής απλό τρόπο:
       
      βαλε ενα καποταστο πισω απο το πρωτο ταστο  πατα την μπασα μι χορδη στο 14ο ταστο  τσεκαρε την αποσταση της χορδης αυτης απο το 7ο η 8ο ταστο.  πρεπει να ειναι περιπου 0,25 mm ή και λιγοτερο αν δεν κοπαναμε πολυ (οσο λιγοτερο relief εχει άλλωστε μια κιθαρα τοσο πιο ευκολα παιζει,τοσο πιο άμεσο ήχο έχει και τοσο καλύτερο intonation διατηρεί σε όλο το μήκος του μπράτσου). Για ακουστικες και παίκτες με πολύ βαρύ χέρι μπορούμε, αν τρίζει πολύ η κιθαρα να πάμε μέχρι 0,40 mm αλλά καλύτερα να πάμε το όργανο σε εναν τεχνικό για fret leveling αν τα τριξιματα επιμενουν απο το 0,40 mm και πάνω  αν ειναι περισσοτερο τοτε το μπρατσο θελει "σφίξιμο" αν ειναι λιγοτερο θελει "χαλαρωμα"  το truss rod (βέργα) ρυθμιζεται ως εξης: αν θελεις να το τεντώσεις (δηλ. να αφαιρεσεις relief) βαζεις το αναλογο κλειδακι (συνηθως ενα κλειδί allen) στην υποδοχη και γυρνας clockwise δηλ. προς τα δεξια. Προσοχη! Μονο ενα τεταρτο της στροφης την καθε φορα (καλο ειναι να λειπανεις με wd40 την υποδοχη αν εχεις καιρο να ρυθμισεις την κιθαρα).
      Ξαναμετρα τη αποσταση της χορδης μεχρι να γινει 0,2-0,3 mm.
      Για να χαλαρωσεις το μπρατσο (να προσθεσεις relief) κανεις ακριβως το αντιθετο counterclockwise.
      2. Nut. Μετά θα πρεπει να τσεκαρεις το ποσο σωστα ειναι κομμενο το nut της κιθαρας (πολυ σπανια ειναι σωστο απο το εργοστασιο):
       
       βαλε παλι ενα καποταστο πισω απο το δευτερο ταστο και μετρα την αποσταση της χορδης απο το πρωτο ταστο.  πρεπει να ειναι η ελαχιστη δυνατη χωρις να ακουμπα σε αυτο οσο ενα τσιγαροχαρτο περιπου.  αν ειναι μεγαλυτερη τοτε πρεπει να βαθυνεις τα αυλάκια του nut (εκει που καθονται οι χορδες) αυτη ειναι μια δουλεια που θελει πειρα και ειδικές λίμες οποτε αστην σε καποιο επαγγελματια.
      Επισης πολύ σημαντικό είναι να μην «πιανουν» πολυ σφικτα τα αυλάκια την χορδη γιατί θα εχουμε πρόβλημα με το κούρδισμα μας.
      Οι χορδες πρεπει να «καθονται» χωρις πιεση στον καβαλλαρη και τα αυλάκια να ειναι αρκετα φαρδια (οχι ομως υπερβολικα) ωστε η χορδη να μπορει να κινηθει με ανεση οταν κανουμε bends. Λιγο απλο μολυβακι στα αυλάκια κάνει θαυματα.
       
      3. Αν και το relief aλλα και το nut ειναι οκ τοτε το προβλημα του hιgh action ειναι στον καβαλαρη ο οποιος θελει χαμηλωμα.

      Στις ακουστικες που δεν εχουν ρυθμιζομενο καβαλαρη οπως οι ηλεκτρικες πρεπει να "φας" το κατω μερος του καβαλαρη.
      Τον αφαιρεις και τον "σερνεις" απολυτα flat πανω σε ενα γυαλοχαρτο σιγα σιγα μεχρι να φτασει στο επιθυμητο υψος, τσεκαροντας διαδοχικα και πανω στην κιθαρα το υψος.

      Στις ηλεκτρικες ανεβαζουμε ή κατεβαζουμε τον καβαλαρη μεχρι να πετυχουμε το actιον που μας αρεσει, φροντιζοντας να ακολουθουμε το radius (καμπυλη) της ταστιερας.

      Ενα καλο αcτιον πpεπει να επιτρεπει bends χωρις σβήσημο του ήχου και να ειναι αρκετα χαμηλο ωστε να μην ταλαιπωρει το χερι.
      Οσο πιο βαριες χορδες τοσο πιο χαμηλο αctιον μπορουμε να εχουμε γιατι τριζουν λιγοτερο
       
      4. Intonation (πρωτα ρυθμιζουμε ολα τα αλλα και τελευταιο αυτο!)

      Κουρδίζουμε κάθε ανοιχτη xορδή στην κανονική τονικότητα της (πχ. μι) και αμέσως τσεκάρουμε στο 12ο τάστο αν η νότα είναι ακριβώς η ίδια και σωστά κουρδισμένη. Αν είναι χαμηλώτερη τότε μετακινούμε το saddle (σαμαράκι) προς την ταστιέρα της κιθάρας, ενώ αν είναι sharp (ψηλώτερη) αντίθετα. Ξανακουρδίζουμε την ανοιχτή χορδή, που τώρα θα είναι sharp η flat και ξανατσεκάρουμε το 12ο τάστο μέχρι να τίς κάνουμε να είναι ίδιες.
       
      5. Μαγνήτες (ρυθμιση υψους)

      Το σημαντικοτερο πραγμα για τον ηχο της ηλ.κιθαρας ειναι οι σωστα ρυθμισμενοι μαγνητες. Εχω δει πολλες εξαιρετικες κιθαρες να «αδικουνται» απο την αθλια ρυθμιση των μαγνητων τους. Αφου ρυθμισουμε ολα τα παραπανω βαζουμε την κιθαρα στον ενισχυτη με καθαρό ηχο και βαζουμε ενα καποταστο στο τελευταιο ταστο.

      Ξεκιναμε απο τον bridge μαγνητη. Τον φερνουμε γυριζοντας τις βιδες οσο πιο κοντα μπορουμε στις χορδες μεχρι του σημειου που να εχουμε ενα δυνατο και καθαρο σημα χωρις παραμορφωση και χωρις να «τραβαει» τις χορδες καταστρεφοντας το intonation.
      Κατα μέσο όρο, για medium output μονους μαγνητες η αποσταση με πατημενο το τελευταιο ταστο της χορδης απο τους πόλους, πρεπει να ειναι περιπου οσο το παχος 1-2 νομισματων του ενος ευρω στα καντινια και 2-3 στα μπασα (λιγο περισσοτερο για τους humbuckers που εχουν υψηλοτερη εξοδο).

      Μετα ρυθμιζουμε και τους υπολοιπους μαγνητες (neck & middle αν εχει η κιθαρα μας) προσεχοντας να τους ισοροπήσουμε με τον bridge μαγνητη ετσι ωστε να εχουν περιπου την ιδια εξοδο. Οσο πιο κοντα στο μπρατσο ειναι ο μαγνητης τοσο πιο μεγαλη εξοδο βγαζει γι αυτο και συνηθως τον χαμηλωνουμε πιο πολυ απο τον bridge μαγνητη.

      Αυτα και ελπιζω να βοηθησα!
      superfunk
×
×
  • Δημοσιεύστε κάτι...

Τα cookies

Τοποθετήθηκαν cookies στην συσκευή σας για να είναι πιο εύκολη η περιήγηση στην σελίδα. Μπορείτε να τα ρυθμίσετε, διαφορετικά θεωρούμε πως είναι OK να συνεχίσετε. Πολιτική απορρήτου